Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
23
Podobnieokolicznościąwyłączającąbezprawnośćczynujestostatecznapo-
trzeba.Kontratyptenuregulowanyjestwczęściwojskowejkodeksukarnego
(art.319§1k.k.).Przesłankiwyłączeniabezprawnościsąnastępujące:–po-
wstanienieposłuszeństwaluboporuzstronypodwładnegożołnierza;–żołnierz
przełożonystosujeśrodkiniezbędnewceluwymuszeniaposłuchudlarozkazu,
dowydaniaktóregobyłuprawniony;–okolicznościwymagająnatychmiastowe-
goprzeciwdziałania;–posłuchudlarozkazuniemożnaosiągnąćwinnyspo-
sób
51
.
Obokokolicznościwyłączającychbezprawnośćczynu,ustawodawcaprze-
widziałteżokolicznościwyłączającewinę,októrychmowaponiżej.
Popierwszewypadawspomniećozasadzienieletniości,którastanowi,że
nazasadachokreślonychwkodeksieodpowiadaten,ktopopełniaczynzabronio-
nypoukończeniu17latorazozasadzieniepoczytalności,któraodwołujesiędo
art.31§1k.k.Zgodnieznimniepoczytalnośćpoleganatym,żeosobazpowodu
chorobypsychicznej,upośledzeniaumysłowegolubinnegozakłóceniaczynności
psychicznychniemożewczasieczynurozpoznaćjegoznaczenialubpokierować
swoimpostępowaniem.Okolicznościąwyłączającąwinęniejestsytuacjawska-
zanawart.31§2k.k.,kiedyzdolnośćrozpoznaniaznaczeniaczynulubkiero-
waniaswoimpostępowaniem(tzw.poczytalność)byłaograniczonawznacznym
stopniu.Sądmożewówczaszastosowaćnadzwyczajnezłagodzeniekary.Nato-
miastprzepisówkodeksukarnegodotyczącychniepoczytalnościniestosujesię,
gdysprawcawprawiłsięwstannietrzeźwościlubodurzeniapowodującywyłą-
czenielubograniczeniepoczytalności,któreprzewidywałalbomógłprzewidzieć
(art.31§3k.k.).
Okolicznościąwyłączającąwinęmożebyćteżbłąd,rozumianyjakoroz-
bieżnośćmiędzydanymfragmentemrzeczywistościawyobrażeniemonim
sprawcy.Możepolegaćnaurojeniusobieokoliczności,którewrzeczywistości
wogóleniewystępują,bądźnieświadomościistniejącychokoliczności.Błąd
możewynikaćzobiektywniegowywołującychczynnikówzewnętrznych,jak
równieżmożebyćnastępstwemczynnikasubiektywnego,tj.zakłóceńprocesu
poznaniarzeczywistościpowstałychwumyślesprawcy,np.zpowoduulegania
silnymemocjom
52
.
Istniejątrzyrodzajebłędówwprawiekarnym.Pierwszymjestbłądcodo
faktu–dotyczynieświadomościistnieniaokolicznościwskazanejprzezznamię
czynuzabronionego(np.myśliwyjestprzekonany,żeoddajestrzałdozwierzęcia,
awrzeczywistościzabijaczłowieka).Błądcodofaktuwyłączaodpowiedzial-
nośćzaprzestępstwo,oilejestistotny
53
.Drugimjestbłądcodoprawa,który
polegananieświadomościbezprawnościczynu.Musizatempolegaćnaprzeko-
naniu,żeprawonatakiezachowaniepozwala.Tylkousprawiedliwionybłądco
doprawa(czylitaki,któregomimodołożeniastarannościsprawcaniemógł
51
Ibidem,s.88.
52
A.Grześkowiak,K.Wiak(red.),Prawo...,s.147.
53
M.Błaszczak,A.Zientara,Prawokarne...,s.94.
