Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
25
•ocenatoprzeżycie(przezkogoślubprzezgrupęosób)aprobatydlapewnegostanu
rzeczy,zachowaniasię,cechitd.lubdezaprobatytychstanówrzeczy,zachowańitd.;
•wypowiedźoceniającatowypowiedź,któraspełniającfunkcjęnieopisową,leczeks-
presywną,wyrażatęocenę;
•wartościąjestpewienstanrzeczy,postępowanie,cechaitp.aprobowanezczyjegoś
punktuwidzenia(równieżwoceniepewnejgrupyspołecznej)24.
Szczególnieistotnejestprzytymodnotowaniefaktu,żezarównowjęzykupo-
tocznym,jakiwpraktyceprawniczejtakwypowiedzioceniające,jakiwypowie-
dzimającecharakternormatywnyformułujesięzużyciemsłowanpowinien”(czyjego
gramatycznychodmian).
Tymczasemsłowonpowinien”jestnotoryjniewieloznaczne,gdyżmaconajmniejsie-
demznaczeń25.
Wzwiązkuztymdlaradykalnegorozróżnieniatychpojęć(tzn.wypowiedzioceniają-
cychinormpostępowania)powstajekoniecznośćwprowadzeniatakiegosposobu
idealnegowyrażanianormy,któryzapewnijejsemiotycznąidentyfikację.
Tymsposobemjestużyciewnormiezwrotunnakazujesięniech”(alboodpowiednio
nzakazujesięniechnie”),którynietylkoodróżnianormęodwypowiedzioceniającej,
alenadtorównieżodwypowiedziopisowych(ponieważużyciesłowanpowinien”może
miećrównieżcharakteropisowy26).
Użyciewyżejwskazanejformułyzapewniajednocześniespełnienieprzeznormę
funkcjiperformatywnej27.Przezsformułowanienormydokonujesiębowiem
nakaz(zakaz)postępowania,anieopistegopostępowaniaczynawetinformacjaosfor-
mułowaniunormy,czytymbardziejopissytuacji,wjakiejznajdąsięwwynikujej
sformułowaniapewnepodmioty28.
20Pojęciennormaprawna”jestkonsekwencjąpojmowaniaterminunnormapo-
stępowania”.Normąprawnąwnaszejkulturzeprawnej(zorientowanejnaprawo
stanowione,itowformiepisanej)jestnnormapostępowaniaustanowiona(lubuznana)
24Wartościąjestzatemto,cowujęciuprzedstawionymwpracy:Z.Najder,Ocenyiwartości,Warszawa
1971,s.46-53,nazywanejestwartościąprzedmiotową.
25Szerzejpor.M.Zieliński,Interpretacjajakoproceskodowaniatekstuprawnego,Poznań1972,s.18-19.
26Ibidem.
27Wypowiedźperformatywnaspełniafunkcjęsprawczą.Przezformułowaniejejdokonujesiępewna
czynnośćkonwencjonalna(oczymniżejwenWprowadzeniu”),np.ustanowienienormy,ogłoszenie
wyrokuczywezwaniedouiszczeniastosownejopłatylubdozgłoszeniasięwceluodbyciakary.Bliżejna
tematwypowiedziperformatywnychwsposóbelementarnyZ.Ziembiński,Logikapraktyczna...,s.23;
dogłębniej:K.Opałek,op.cit.,rozdz.VI.Dodajmy,żeautortennawiązujetudopracyJ.L.Austin,Howto
doThingswithWords,Oxford1962;przekładpolski:Jakdziałaćsłowami,w:idem,Mówienieipoznawanie,
Warszawa1993.
28Teostatniesytuacjeokreślasięjakomodalności.Omodalnościachwsposóbelementarnypatrz
Z.Ziembiński,w:S.Wronkowska,Z.Ziembiński,Teoriaprawa,Warszawa1999.
29
30
31
www.wolterskluwer.pl
