Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Polskośćisztuka
19
stworzeniapolskiejsztukinarodowej,wtymmalarstwa,awdrugiejpołowie
XIXwiekusztukiplastyczneodgrywałyjużistotnąrolęwagitacjinarodowej.
Malarstwohistorycznewzmacniałokultbohaterównarodowych,przypominało
mityowspólnympochodzeniuorazwzywałodozjednoczeniasiłwobronie
przedwspólnymwrogiem.Malarstwopejzażowepropagowałoprzywiązaniedo
krajuojczystegojakokolektywnejwłasnościgrupy,ascenyrodzajowezżycia
chłopówprzedstawiałynautentyczne”inieskażoneobcymiwpływamikultu-
rowetradycjenarodu.Ścisłyzwiązeksztukizpostulatamiruchunarodowego
uległosłabieniudopieropoodzyskaniuniepodległości,podwpływemartystów
nowoczesnych,przekonanychotym,żeformajestważniejszaodtreści.
Wrozwojusztukiocharakterzenarodowymważnąrolęodegrałakoncepcja
stylunarodowego.JejkorzenietkwiływepoceRomantyzmuiugruntowanym
wówczasprzekonaniu,że:
Styljestprzedewszystkimsystememform,posiadającychjakościiekspresjęobarczoną
znaczeniem,przezktóryujawniasięosobowośćartystyiszerokiświatopoglądgrupy.
Jestontakżeśrodkiemprzekazującymekspresjęwobrębiegrupy,komunikującym
iutrwalającympewnewartościżyciareligijnego,moralnegoispołecznegopoprzez
emocjonalnąsugestywnośćform19.
Skorostylbyłwidomymznakiemjednościkulturywpewnymokresiehi-
storycznym,należałooczekiwać,żekażdespołeczeństwonarodowewytworzy
swójwłasny,współczesnystyl,wyrażającycharakternarodu
20
.Dlategowdrugiej
połowieXIXwiekuposzukiwaniestylunarodowegowarchitekturzeisztuce
użytkowejbyłotendencjąogólnoeuropejską21.JaksłuszniezauważyłaMałgorzata
którzybyligrupąetnicznązwłasnymielitamiiciągłątradycjąkulturową,alepozbawionąpań-
stwa,awięcnnarodemprzejściowym”międzymałymnarodemanarodempaństwowym.Mimo
touważam,żezaproponowanyprzezHrochamodelrozwojuruchunarodowegomożnazpo-
wodzeniemzastosowaćdoanalizypolskiegoprzypadku(więcejnatentemat:A.Chmielew-
ska,NationalArtandtheTeoryofNationalism,w:HistoryofArtHistoryinCentral,Eastern
andSouth-EasternEurope,t.2,red.J.Malinowski,WydawnictwoTako,Toruń2012,s.97-103).
ModelHrochatraktowanybywazresztąjakouniwersalnymodeleuropejskichruchównarodo-
wych,patrznp.:J.Leerssen,Introduction,w:EncyclopediaofRomanticNationalisminEurope,
t.1,red.idem,AmsterdamUniversityPress,Amsterdam2018,s.18-19.
19J.Białostocki,Stylimoduswsztukachplastycznych,w:idem,Sztukaimyślhumanistycz-
na:studiazdziejówsztukiimyśliosztuce,PIW
,Warszawa1966,s.79(Białostockiposłużyłsię
tuklasycznądefinicjąMeyeraShapiro).
20Ibidem,s.79-80;idem,Kryzyspojęciastylu,nBiuletynHistoriiSztuki”1978,nr1,s.5-7.
21Patrznaprzykład:ArtandtheNationalDream:theSearchforVernacularExpression
inTurn-of-the-CenturyDesign,red.N.GordonBowe,IrishAcademicPress,Dublin1993;
A.Szczerski,Wzorcetożsamości:recepcjasztukibrytyjskiejwEuropieŚrodkowejokołoroku1900,
TowarzystwoAutorówiWydawcówPracNaukowychUniversitas,Kraków2002;Naród,Styl,
Modernizm,red.J.Purchla,W
.Tegethof,MiędzynarodoweCentrumKultury,Zentralinstitut
