Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzeniedoproblematykiwyobraźni–
ryshistoryczny
Kategoriawyobraźniwchodziławzwiązkizfilozofiąisztukąodichzara-
nia,choćniebyłatozdolnośćczywładzaspecjalniedoceniana.Można
powiedzieć,żewyobraźniamusiałaztrudemszukaćswojegomiejscamię-
dzybardziejgodnymiwładzamiumysłu-rozumemczyzmysłami.Mimoto
wielufilozofównaprzestrzeniwiekówwypowiadałosięnatematwyobraźni,
niewielunatomiaststworzyłospójnąkoncepcjęwyobraźniczydostrzegało
istotnąjejrolę.Niewątpliwiewyobraźniawtradycjifilozoficznejpostrze-
ganabyłajakokategoriaambiwalentna-jejwartośćuwzględnianogłównie
wdoświadczaniuczykreowaniusztuki,zaśnegatywnywpływdostrzegano
womijaniuprawdyitymsamymfałszowaniupoznawaniarzeczywistości.
WłaściwośćtakąprzypisywalijejjużfilozofowiestarożytnejGrecji,dlaktó-
rychrozumpełniłnajistotniejsząfunkcję,aprawdastanowiłanajważniejsze
kryteriumpoznania.Wyobraźniajakozdolnośćniesamodzielnaniedość,
żenieodgrywałażadnejważnejroli,tojeszczebyławładząumysłu,nie-
bezpiecznągłówniedlarozumu,którymogławprowadzićwbłąd.Zjednej
stronybyławięcwtórnawstosunkudowrażenia(poznaniazmysłowego),
zdrugiej-objętakontroląprzezmyślenie,czylizewszechstronujarzmiona.
JednakżejużHoracywyczuwałwwyobraźnicoświęcejniżtylkonieokre-
ślonąsprawność,postrzegałjąjakofunkcjęzjednejstronynieświadomą
iniekontrolowaną,zdrugiejnowatorską.Wyobraźniafunkcjonowaławedług
niegowdwóchaspektach(uwzględnianychwpóźniejszychdziejachtego
pojęcia),któremożnauznaćzapodziałnafantazjęiwyobraźnię.Horacy
dzieliwyobrażeniana:aegrisomnia(sennemajaczenia)ivanaespecies(fan-
tastycznetwory).Pierwszeznichtonocnastronawyobraźni,jejabsurdalny,
