Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
WprowadzeniedoproblematykiwyobraźniŹ
pięknemwsztucezaczynagórowaćwzniosłość.Natozjawiskoniebagatelny
wpływmafilozofiaromantyczna,upatrującawwyobraźnisiłęzdolnąjedno-
czyćprzeciwieństwa9.
Kategorięwyobraźnijakoskokuwto,cojeszczenieznane,niezrozumia-
łe,cudowne,kosztemiprzeciwrozumowejpewności,konstytuujeFriedrich
Schlegel.Twierdzi,żeartysta,posługującsięwyobraźnią,niewymyśla,ale
sporządzanabaziezmysłowości,dotwarzawsposóbczęstoprzypadkowy
iwolny,lecznauwadzemusimiećnieskończoność.Istotnądziedzinąsztuki
jestdlaSchlegla,jakiinnychromantyków,poezja."Początkiembowiem
wszelkiejpoezjijestzawieszenierozwojuiprawrozumowomyślącegoroz-
sądkuorazponownewtrąceniemaswpięknyzamętfantazji,wpierwotny
chaosludzkiejnatury”10.Możnapowiedzieć,żedlaSchleglawyobraźniaprze-
obrażasięzfunkcjiumysłu,konstruującegoświatsztukiwuniwersalnąwar-
tośćmetafizyczną.Wyobraźniapoetyckastajesięjedynymkluczemdorze-
czywistości,łączącpoznaniezmysłowe,wspólnewszystkimludziom,zsiłą
indywidualizującą-oryginalnością,emocjonalnością,wrażliwością.Wyob-
raźniajestpotęgąprzenikającąprzyrodęisztukę,jestdarem,dziękiktóremu
dochodzidoodczuciaboskości,połączeniaczłowiekaiBoga.Stądbierzesię
kreatywnośćwyobraźni-jejpodstawowacecha.
RównieżFriedrichSchelling,podobniejakSchlegel,dostrzegawwyob-
raźnisiłęjednoczącąprzeciwieństwa,jakizdolność,poniekądsięgającą
Absolutu(dorównującąmu).Absolutjestturównieżpoznaniemabsolutnym,
samoświadomościąsiebiejakopołączeniapodmiotowo-przedmiotowego.
Samoświadomośćzatemtointelektualnyogląd,doktóregoczłowiekmoże
dojśćtylkodziękiintuicji.Taromantycznaintuicjaosiągalnajestnadrodze
wyobraźni.Intuicjaestetycznabowiemto-wedługSchellinga-oglądanie
nieskończonościwskończonymwytworzeinteligencji.Artystapotrafiod-
daćwswymdzieleodwiecznąideę,czegoniepotrafizrobićfilozof,który
natomiastpotrafiwyjaśnićizrozumiećto,costworzyłiukazałartysta.Wy-
obraźniadlaSchellingatoatrybutiboski,iludzki.Wyobraźniaboskakształ-
9Koncepcjęwyobraźnijakosiły"jednoczącejprzeciwieństwa”głosili:Fichte,Schelling,
Schiller,Coleridge.Zob.J.ENGELL:TheCreativeImagination.EnlightenmenttoRomanticism.Lon-
don1981,s.218-243.
10F.SCHLEGEL:Rozmowaopoezji.Tłum.J.EKiER.W:Pismateoretyczneniemieckichromantyków.
Red.T.NAMOWiCZ.Wrocław2000,s.157.
