Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WprowadzeniedoproblematykiwyobraźniŹ
23
itozarównowtwórczym,jakiodbiorczymprocesie.Wsztucewyobraźnia
wykazujedar"uchwytywaniasedna”ijestto,wedługRuskina,najwyższy
zprzymiotówludzkiegoumysłu.Wtymznaczeniusięgaprawdy-prawdy
oczłowiekuijegomożliwościach,tymsamymdającczłowiekowiwładzęnad
przedmiotamiwswobodnejkreacji.Wyobraźniabowiemtworzyznaczenia,
schodzącdopodstawrzeczywistości:"(Wyobraźnia)niezatrzymujesięnigdy
nadtym,copozostajezognia-nadspaleniznąipopiołemczyinnymijego
widocznymireliktami.Docieraprostodopłonącegojądra,bonicinnegojej
uduchowionejsubstancjiniezadowoli.[Ź]Wnikadojegojądraprzezkaż-
dąotoczkę,ucinaodrostyażdosamegokorzenia.Jaktylkosięgniejądra,
możeswobodnie,wedługwłasnegowidzimisię,wypuszczaćzniegowszel-
kienowepędy,zawszepełnesoków;apotemprzycinajeisplatawedleupo-
dobania,ażwyhodujeowocepiękniejszeodtych,którewydałapierwotna
roślina”16.
Koncepcjepojęciawyobraźni,mimożeprzedstawionebardzopobież-
nie,pokazująnamniebagatelneznaczenietejkategoriiprzedewszystkim
dlafilozofiisztuki.Jakozdolnośćpoznawcza,aleikreacyjnawyobraźniastaje
sięczynnikiemaktywizującymtwórczośćartystycznąidoświadczaniesztuki,
alejejwpływokazujesięszerszy,cozostaniepoddaneszczegółowejanali-
ziewteoriiImmanuelaKanta,ArthuraSchopenhauera,SigmuntaFreudaczy
CarlaGustavaJunga.Filozofowiecinieograniczająpojęciawyobraźnido
sztuki,aledostrzegająjejdziałanierównieżnainnychpłaszczyznachaktyw-
nościczłowieka,cowartozaznaczyć.Jednakżetosztukajestnajważniejszą
domenąwyobraźni,jejkatalizatoremicelem.Przedstawionedalejkoncepcje
wskazująnajejpodstawowąrolęwtworzeniu,poznawaniuidoświadczaniu
sztuki,alerównieżnaistotneznaczeniewyobraźniwkreowaniuiodbiorze
poszczególnychkategoriiestetycznych.
16J.RUSKiN:Owyobraźni.Tłum.Z.DOROSZOWA,M.TRETER-HOROWiTZOWA.W:J.GóRNiEWiCZ:Sztuka
iwyobraźnia.Warszawa1989,s.54.
