Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
I.ŚWIATZAPACHÓW
porównywaniainformacjizmysłowychzdanymiumysłowymi-nbezrecepcji
sensorycznejniemabowieminformacji,któramożebyćpóźniejinterpreto-
wana,natomiastbezinterpretacjizgromadzonedanenicnieznaczą”(Nęcka,
Orzechowski,Szymura2006:279).
Zasadniczyproblemteoriipercepcjisprowadzasiędoopisuprocesu
transformacjidanychsensualnychwreprezentacjeumysłowe,czyliprocesu
przekładuprostychinformacjizmysłowychnakodzrozumiałydlazłożonych
strukturnerwowychsystemupoznawczego.Odpowiedziąpsychofizyczną
nabodziecodbieranyzapomocąreceptorajestwrażenie,czylinajprostszy
procespsychicznydającyinformacjeojakiejśwłasnościobiektu.Całościowe
odzwierciedlenieobiektubędąceprzeżyciowymodpowiednikiemzjawisk
zachodzącychwrzeczywistościrealnejjestzkoleispostrzeżeniem-formą
informacjioświeciewyższą,bardziejzłożonąidokładniejszą(por.Goła-
szewska1997:10-11).Określeniewzajemnychrelacjimiędzywrażeniami
aspostrzeżeniamijestjednymzgłównychproblemówpsychologiipercepcji
jużodczasówfilozofaThomasaReida,któryw1785rokuporazpierwszy
dokonałtakiegorozróżnienia,dostrzegając,żepercepcjamadwawspół-
występującepoziomy.Obapoziomynastępująposobiewułamkusekundy,
pozanasząświadomością.Pierwszyzakładaistnieniepodmiotudoświadcza-
jącegoisposobu,wjakitendoświadcza,wnosiwięcdopercepcjicharakter
jakościowy(gdywrażeniasąnjakieś”).Drugipociągazasobąprzeświadcze-
nieoczymśróżnymoddoświadczającegoiprzekonanieosamejczynności
doświadczania-mawięccharaktertreściowy(gdywrażeniasąnoczymś”)23
(por.Jarocki2017).Percepcjajestbardzozłożonymzjawiskiemodbioru
iprzetwarzaniainformacji,wktóreuwikłanesączynnikifizyczno-chemicz-
ne,anatomiczno-fizjologiczneineuropsychologiczne.Abyelementyświata
postrzegaćjakocałości,musidochodzićdoichintegracjisensorycznej,dla-
tegomózgscalainformacjepłynącezposzczególnychzmysłów.Tradycyj-
nie-odczasówArystotelesa-wyróżniasiępięćzmysłów:wzroku,słuchu,
węchu,smakuidotyku24.Wświetleaktualnejwiedzynaukowejpowyższy
podziałstajesięjednakuproszczonyiniepełny25.Naukowcywciążdowiadują
23Założycielszkockiejszkołyfilozofiipsychologicznejuważał,żeprzyjemnyzapach
kwiaturóży(podobniejakjegoczerwonykolor)jesttylkowrażeniem,ponieważmożna
godoświadczać,niemyślącoróżyaniżadnyminnymobiekcie.Natomiastspostrzeżenie
różywiążesięzrozpoznaniemtego,czegosiędoświadczaizawszedotyczyzewnętrznego
obiektu,któryjestźródłempercepcji(por.Colman2009:509-510).Bielkartkipapieru,
zapachtrawyczybólgłowysądoświadczeniamiindywidualnymi,subiektywnymi,aprzez
tounikatowymiiniepowtarzalnymi,dlategotaktrudnoopisaćjesłowami.Takiejakości
zwanewfilozofiistanamifenomenalnymistanowiąjedenztychaspektówpercepcji,który
nieznalazłwciążjednoznacznegowyjaśnienianaukowego.
24Dodatkowodzielisięjerównieżnabliskie(zwaneteżreceptoramikontaktowymi)
orazdalekie(zwanetelereceptorami).Dodalekichzmysłówzaliczasięwzrokisłuch,do
bliskich-dotyk,smakipowonienie(Nęcka,Orzechowski,Szymura2006:279).
25Wiadomo,żepercepcjajestzagadnieniembardzoskomplikowanym;ciałoludzkie
wyposażonejestwzmysły,którefunkcjonująautomatycznieinieświadomie,awspół-
