Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
właściwychjęzykowifrancuskiemuiznaczenieodpowiadającefrancuskiemuetymonowi.
Jeśliwięcwyrazpolskiwykazujepodobieństwodoformy(graficznejlubfonetycznej)fran-
cuskiegowyrazuźródłowego,atakżejegopodstawoweznaczenie,jesteśmyskłonniuznać
gozagalicyzmbezwzględunato,czyzostałprzejętybezpośredniozjęzykafrancuskiego
(beszamel,kier)czyteżmożnaprzypuścićpośrednictwoinnegojęzyka,najczęściejjęzyka
niemieckiego(blamaż,maszerować,panierować).
Asymilacjazapożyczeńfrancuskichwpolszczyźnie
Przejęciewyrazuzjęzykaobcegoodbywasięstopniowo,odindywidualnegoużyciawmo-
wielubwpiśmie,dowłączeniawzasóbsłownictwajęzykazapożyczającego.Obcaforma,
pojawiającasiępoczątkowojakozapożyczonywtręt,cytat,przytaczanabywawiernielub
błędnie(zarównowpiśmie,jakimowie),comożewynikaćznieznajomościjęzyka-źródła
lubnieuświadomionejadaptacjidoregułwymowyipisownijęzykaojczystego.Odtworzenie
oryginalnejwymowyprzezogółużytkownikówdanegojęzykajestzjawiskiemrzadkim,
najczęściejzapożyczonywyrazprzybieraformęzmodyfikowaną,opartąnapercepcji
obcychdźwiękówzjednejstronyinarodzimychzwyczajachartykulacyjnychzdrugiej.
Wprzypadkuustnychzapożyczeńwyrazówfrancuskichwidocznesąnastępującezjawiska:
–
przesunięcieakcentuprzyciskowegozostatniejwymawianejsylabywyrazufrancu-
skiegonaprzedostatnią(fr.béchamel>pol.beszamel,fr.filet>pol.filet),dodanie
polskiegoprzyrostka,przyzachowaniuoryginalnegomiejscaprzycisku(fr.baguette
>pol.bagietka,fr.tirade>pol.tyrada);
–
percepcjafrancuskichwyrazówzłożonychpisanychrozłącznie,leczposiadających
jedenakcentwłaściwygrupiewyrazowejjakowyrazówprostych(fr.abat-jour>
pol.abażur,fr.corpsdegarde>pol.kordegarda,fr.chaiselongue>pol.szezlong),
akcentowanychzgodniezpolskimizasadami;
–wymowakońcowejspółgłoskiniemejwwyraziefrancuskim,widocznejjedynie
wpisowni(fr.terrier>terier,fr.valet>pol.walet);
–
denazalizacjafrancuskichsamogłoseknosowych,zapisywanychciągiemsamogłoska+m
lubniwymawianieichwsekwencjisamogłoskaustna+mlubn(fr.compote
[kɔ̃pɔt]
>pol.kompot,fr.tampon[tɑ̃pɔ̃]>pol.tampon);
–ubezdźwięcznieniefrancuskiejspółgłoskidźwięcznejwwygłosieabsolutnym(fr.
mayonnaise[z]>pol.majonezzwymawianym[s],fr.manège>pol.maneż,zwy-
mawianym[ś]wwygłosie;
–
neutralizacjaróżnicywstopniuotwarciafrancuskichsamogłosek:
[ɛ]
wtraîne
i[e]wpassagerirealizacjajakopolskieewtren,pasażer;[ɔ]wporti[o]wsauce
wymawianezpolskimo:port,sos,atakżewmiejscuartykulacjisamogłosek[y],
[œ]
i
[ø]
wtulle,aventure,crur,liseuse,niewystępującychwpolskimsystemie,
wymawianeodpowiedniojakiu,u,ewtiul,awantura,kier,lizeska;
–palatalizacjak,gwwyrazachtakichjakenquête,baguette>ankieta,bagietka.
XXXI
