Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MieczysławStolarczyk:Kierunkiewolucjieuropejskiegosystemubezpieczeństwamiędzynarodowego…
nychmiesiącachpełnieniaurzęduprezydentaUSAzacząłpodkreślaćniezawodność
gwarancjisojuszniczychzestronyStanówZjednoczonychdlapaństwczłonkowskich
NATO(np.wwystąpieniuwczasiewizytywPolsce6lipca2017r.)66,tostworzony
zostałprecedens.PorazpierwszywhistoriiNATOprezydent-elektUSApodważył
wiarygodnośćsojusznicząUSAwramachzobowiązańwynikającychzart.5Paktu
Północnoatlantyckiego.
Wartowtymmiejscuprzynajmniejodnotować,żewostatnichlatachpostępuje
kryzysNATOjakosojuszubroniącegowspólnychdemokratycznychwartości.Nastę-
powałotoprzedewszystkimzasprawąautorytarnegoreżimuwTurcji,wktórejdo
końca2016r.byłook.60tys.więźniówpolitycznych(dziennikarzy,nauczycieli,wykła-
dowcówakademickich,oficerówarmiitureckiej).Naruszaniepodstawpaństwademo-
kratycznegomiałotakżemiejscenaWęgrzechorazwPolsce.
CiągłazmianamapypolitycznejEuropyjakoprzejawdążeńokreślonychzbiorowości
dokorzystaniazprawadosamostanowienia
ZarównopodkoniecXXw.,jakinapoczątkuXXIw.zmieniałasięmapapolityczna
Europy.Dochodziłodoproklamowaniaiuznawanianiepodległościnowychpaństw
czyminipaństewek(np.Kosowowlutym2008r.,OsetiaPołudniowaiAbchazjawdru-
giejpołowie2008r.,Krymwmarcu2014r.),choćjużniewtakiejliczbiejakwczasie
rozpadusystemujałtańsko-poczdamskiegoiwpierwszychlatachsystemupozimno-
wojennego.Głównymelementempaństwowotwórczymbyłnadalczynniketnicz-
nyieksponowanieprawadosamostanowieniajakojednegoznajważniejszychzbio-
rowychprawczłowieka,wtymprzekonanieelitpolitycznychiintelektualnychdanej
zbiorowościetnicznej,żeutworzeniesamodzielnejorganizacjipaństwowej(państwa
narodowego)jestnajbardziejskutecznyminstrumentemrealizacjiinteresównarodo-
wych.Mimoznacznegoprzyspieszeniawokresiepozimnowojennymprocesówglo-
balizacjiiintegracjiregionalnejczynniknarodowy,wtymświadomośćnarodowa,był
nadalnajważniejszymczynnikiempaństwowotwórczymirozpaduniektórychpaństw
wielonarodowych.ProceswykształcaniasiępaństwnarodowychwEuropieniezostał
zakończony,czegoprzykładembyłoproklamowaniepaństwowościKosowanapocząt-
ku2008r.czyproklamowaniepaństwowościRepublikiKrymuijejinkorporacjado
Rosjiwmarcu2014r.Jednymzdylematówztymzwiązanym,szczególnienagruncie
prawamiędzynarodowegodosamostanowienia,byłytrudności,czywręczniemoż-
ność,pogodzeniaprawanarodówdosamostanowieniazzasadąintegralnościteryto-
rialnejpaństw67.
Donajistotniejszychproblemówzwiązanychzestosowaniemprawadosamosta-
nowieniawpraktycenależyzaliczyć:
66PrezydentDonaldTrumpwprzemówieniunaplacuKrasińskichwWarszawieopowiedziałsięzasilnym
sojuszempółnocnoatlantyckimideklarowałwolęUSAwywiązywaniasięzezobowiązańzapisanychwart.5pak-
tupółnocnoatlantyckiego.Zob.D.Trump:NiechBógbłogosławiPolskęiPolaków.nRzeczpospolita”,7VII2017.
67Szerzejzob.R.Andrzejczuk:Uzasadnienieprawanarodówdosamostanowienia.Prawaczłowiekapod-
stawąprawanarodówdosamostanowienia.Lublin2002.
33
