Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
GrzegorzSztabiński
nelitarna”
.Uderzającyjestfakt,żeamerykańskiautornieuwzględniatych
pojęć,aprzynajmniejniepoświęcaszczególnejuwagioznaczanymprzez
niekwestiom.Tymczasemwcześniejsze,dwudziestowieczne,teoriekultury
masowejlubpopularnejtworzonebyływodniesieniudorelacjimiędzykul-
turąmasowąinkulturąwyższą”(ClementGreenberg,DwightMacdonald)
albosztukąelitarnąipopularną(RichardShusterman).Wpierwszym
przypadkuwskazywano,żesąoneantagonistyczneiteoriękulturymaso-
wejtworzononazasadzieprzeciwstawieniajejcechprawdziwejtwórczości
artystycznej.Wdrugimprzypadkuautor,powołującsięnaideepragma-
tyzmufilozoficznego,wskazywał,żemiędzykulturąelitarnąipopularnąnie
mazasadniczych,nieprzekraczalnychróżnic,aponadtomożliwajestten-
dencja(określonaprzezniegojakonmelioryzm”)polegającanamożliwo-
ścidoskonaleniakulturypopularnej2.Jenkinsnieprzyjmujeżadnejztych
opcji,aponadtowpewnymsensieignorujepodziałnasztukęmasową,po-
pularnąielitarną.
Kulturamasowa,cozauważalijejbadacze,powstawałajakorezultat
przejęciaiprzetworzeniaformitreściczerpanychzarównozkulturyludo-
wejjakihistorycznegodorobkuróżnychdziedzinsztuki.Prowadziłotodo
upadkulubzachwianiaróżnychodmianintegralnościestetycznej.Macdo-
naldpisał:
Podobniejakdziewiętnastowiecznykapitalizm,kulturamasowajestdyna-
miczną,rewolucyjnąsiłą,burzącąprzegrodyklasy,tradycji,smakuizacierającą
kulturalneodrębności.Mieszairozbełtujewszystkorazem,wytwarzająctoco
możnanazwaćhomogenizowanąkulturą3.
Procestenniezakładałjednakzatarciapodziałunawytwórcęiodbiorcę.
Przeciwnie,podziałtenbyłpodkreślanypoprzezzdecydowaneegzekwowa-
nieprawautorskichwstosunkudokomercyjnychwytworówkulturymaso-
wej4.Oilewięc,jakpisałMacdonald:
2Por.:R.Shusterman,Żywepięknoirefeksjanadsztuką,przeł.A.Chmielewski,E.Ignaczak,
L.Koczanowicz,Ł.Nysler,A.Orzechowski,Wrocław1998,s.224.
3D.Macdonald,Teoriakulturymasowej,przeł.Cz.Miłosz,[w:]Kulturamasowa,oprac.
Cz.Miłosz,Paryż1959,s.15.
4JenkinscytujewypowiedźLawrence’aLessiga,którypisał,żewimięideałuwłasnościintelek-
tualnejzmienionoprawotak,żebynniktniemógłzrobićkorporacjiDisneyatego,coWaltDisney
zrobiłbraciomGrimm”(H.Jenkins,Kulturakonwergencji…,s.136).Onsamdodaje,żefirmyme-
dialnechcąabyśmynpatrzelinatreścimedialne,aleichNIEdotykali.Kupowali,aleNIEużywali”we
własnysposóbidlawłasnychcelów(ibidem,s.137).
