Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.6.RealizacjaetalonówjednostekpodstawowychSI
Międzynarodowyprototypkilogramastanowicylinderowysokości39mm
równejśrednicy(wykonanyjestzplatyny90%orazirydu10%)ijegokształtjest
zachowanyod1889r.Odroku1889do1996wykonanojeszczeosiemdziesiąt
prototopówkilograma.Porównaniaprototypówwykazały,żewykonanezesto-
puplatyno-irydowegoprototypykilogramawrzeczywistościmasęzmieniają.Jak
zaobserwowanowPTB,wokresie90latprzyrostmasykilkuprototypów(lub
kopiikilograma)sięgałnawet60Mg[38],awdokładniejszychbadaniachproto-
typównr52,9i31,prowadzonychwBIPMdo1996r.9stwierdzono,żeprzyrost
masyprototypówpostępowałwtempie55Mgna100lat.Masaprototypunr52
przedjegoumyciemwBIPMwynosiłanawet(1kg+0,246mg).
Badanianadsposobemokresowegoczyszczeniaistaranniejszegoprzecho-
wywaniaprototypówsąobecnieprowadzonecoraznowocześniejszymimetoda-
mi,np.odroku1984prowadzisiębadaniapowierzchniwzorcówmasy,stosując
technikispektroskopiipowierzchni[51,95].Badaniaprowadzonemetodami
spektroskopiifotoelektronówXSP,ESCAorazspektroskopiielektronówAuge-
rawykazały,żewarstwypowierzchnioweprototypówkilogramanagłębokości
1–2nmzawierająwtrącenialubzaadsorbowanecząstkiinnychsubstancji,awar-
stwygłębszeniż5nmpozostająniezmienione.
PodpatronatemKomitetuDoradczegoCCMprowadzonebyłybadanianad
doboremnowychmateriałównawzorcemasy[87],aszczególnienadwykorzysta-
niemdowykonaniawzorcówjednostkimasyczystegoniobu(stwierdzononajego
powierzchniprzyrostmasyrówny+1mg/cm2wciągu500dni,anastępniebrak
zmianmasyprzezkilkalat[86]).
ObecnielegalneprototypykilogramaKI,KIIorazKIIIporównywanesąprzy
użyciukomparatorówmasy,którymprzypisujesięniepewnośćpomiarurówną
10–6–10–9[48],toteżBIPMkonsultujebudowękomparatorówmasynajwyższej
dokładności,aponadtowytwarzawzorcekilogramaiwzorceodniesieniaoin-
nychmasachzestalinierdzewnejiniemagnetycznej.
Doporównańpaństwowychwzorcówmasyzprototypamikilogramastosuje
sięwMiędzynarodowymBiurzeMiarnowoczesnąaparaturę(np.komparatory
[102]),atakże:
–wagęReuprechtastosowanąod1878r.(zmodernizowanąwlatachosiem-
dziesiątychprzezfirmęChyoBalance);jesttowagadwuszalkowaprzystosowana
doważeniametodąpodstawianiaimożnaniąmanipulowaćzodległości4m;
odchyleniestandardowemetodyważeniawynosi5Mg,
–wagiważącepodstałymobciążeniemnoży,któresąprzystosowanedoważe-
niametodąpodstawianiazodchyleniemstandardowymdlametodyważenia≤1Mg,
9ComitéInternationaldesPoidsetMesures,Procès-verbauxdela85esession.Sévres1996r.
Przeprowadzonebadaniawykazały,jakichzmianmasyprototypukilograma<10–8[38]można
sięspodziewaćprzezwielenastępnychlat,oilebędąprzestrzeganewypracowanewBIPMzasady
stosowaniaprototypukilogramaijegosześciukopii.
55
