Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Diagnozazaburzeńwstaniezdrowiapodoświadczeniachtraumatycznych…
koncentracyjnegoiprzedłużonepourazowezaburzeniestresowe(prolonged
posttraumaticstressdisorder)(ZawadzkiiPopiel,2014),awICD-10wyodręb-
nionojakoniezależnediagnozyPTSDiutrzymującąsięzmianęosobowościna
skutekkatastroficznychdoświadczeń(enduringpersonalitychangeaftercata-
strophicexperiences),takichjakbyciewięźniemobozukoncentracyjnego.
WDSMzaburzeniestresowepourazowe(PTSD)zostałoopisanew1980ro-
kuiuzyskałoodrazustatusodrębnejdiagnozywchodzącejdokategoriizabu-
rzeńlękowych.Pojawiłasiędefinicjazdarzeniatraumatycznego,któraewolu-
ujeprzezkolejnewydaniaDSM,chociażpozostałekryteriarozpoznanianie
zmieniająsięażdoostatniejedycji-DSM-5.Wartoprzypomnieć,żekryteria
diagnostycznePTSDzawartewDSM-IIIniebyływynikiemstudiówepidemio-
logicznychianalizstatystycznych,alepodsumowaniemdoświadczeńklinicz-
nychirozważańteoretycznychfunkcjonującychwobiegunaukowymodczasu
IIwojnyświatowej.Przełomem,jakioferowałDSM,byłozdefiniowanietzw.
gatekeeperadiagnozyPTSD,czylizdarzeniatraumatycznego,comiałoznaczą-
cereperkusjedlastudiównadtraumą.Wtabeli1.1przedstawionazostałaewo-
lucjarozumieniatraumywkolejnychedycjachpodręcznika.
Ewolucjapoglądówdotyczącychcharakterystykzdarzeniatraumatycznego
ilustrowanazmianamiwDSMdotyczytrzechzasadniczychkwestii:(1)wyod-
rębnieniaszczególnychzdarzeńosilnympotencjaletraumatyzacji,stanowiące-
gojednocześniepróbęoddzieleniazdarzeńocharakterzeekstremalnymodtych,
którewspółcześniezdająsięuniwersalnymdoświadczeniemcodzienności,jak
naprzykładkryzyszwiązanyzotrzymaniemdiagnozychorobyprzewlekłejczy
śmierćnaskutektakowejniewykraczającapozakonwencjonalnyobrazprzebie-
guchoroby;(2)usunięciazdefinicjizdarzeniatraumatycznegoreakcjiemocjo-
nalnejmutowarzyszącej(DSM-5),cozjednejstronyzgodnejestzwynikami
badańepidemiologicznychipraktykąklinicznąwskazującąnaczęstąnieobec-
nośćobjawówstrachu,bezradnościigrozy,azdrugiejstronyobiektywizujede-
finicjętraumy,odnoszącjąwyłączniedosferyfaktograficznej;(3)stopniowego
rozszerzaniapojęciaekspozycjinazdarzenietraumatyczne-odbezpośredniego
wnimudziałupoekspozycjępośrednią,wtymekspozycjęzawodową,jakto
ujętowDSM-5.UznanieekspozycjizawodowejzaznaczącąwetiologiiPTSD
jestwmoimodczuciupostępemwsferzeprawnej,moralnejipraktycznej.Za-
gadnienierodzajuekspozycji(bezpośrednia-poszkodowany/świadek,pośred-
niawrelacjachosobistychlubzawodowa,transgeneracyjna)jestobecnieszero-
kodyskutowanewliteraturzeprzedmiotu.Kluczowewciążwydajesiępytanie
oto,czymechanizmypośredniejtraumatyzacjisątożsameztraumatyzacjąbez-
pośredniączyodniejodrębne(LudickiFigley,2017;NewelliMacNeil,2010;
Sabin-FarrelliTurpin,2003;Spitzer,FirstiWakefield,2007).WDSM-5przyję-
torozwiązaniediagnostycznesugerujące,żemechanizmypośredniejibezpo-
średniejtraumatyzacjisąekwiwalentne.
25
