Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
A
NNA
B
RZOZOWSKA
-K
RAJKA
pisanialistów,charakteryzującesięrygoramiodrębnejpoetykiiniezwykle
bogatątradycjąkulturową”(Sulima1980:55,por.teżHernas1972:49)
1
.
Listyemigrantówuważanesąza„podstawowyzrąbludowejepisto-
lografii”(Sulima1980:58).Najstarsze,autorstwapionierówgórnośląskich
zTeksasuzostaływydaneprzezAndrzejaBrożkaiHenrykaBorka:Pierwsi
ŚlązacywAmeryce.ListyzTeksasudoPłużnicyzroku1855(Opole1967)oraz
JeszczejedenlistzTeksasudoPłużnicyz1855roku(Opole1972).Komentarze
wydawcówwbardzonieznacznymstopniudotyczyłyichcechformalnych,
czyli,jakstwierdzają:„ustalonegodlapolskiegolistuchłopskiegostereotypu
listupokłonnego”(dziękczynnego,pochwalnego)
2
.Tentyplistówemigracyj-
nychoustalonejstrukturzejakopierwsiwyróżniliautorzyklasycznejjuż
monografii,któradałapoczątkihistoryczno-socjologicznychbadańdoku-
mentówosobistych,wtymseriilistówemigrantówzl.1901-1914—Willia-
maIsaacaThomasaiFlorianaZnanieckiegoThePolishPeasantinEuropeand
America.MonographofanImmigrantGroup(NewYork1918-1920).Tłumacze-
niepolskietejmonografiiukazałosiędopierow1976r.
3
.Niecowcześniej
natomiast,w1973r.,opublikowanyzostałnajobszerniejszyzbiórlistów
emigracyjnychprzygotowanydodrukuprzezWitoldaKulę,NinęAssoro-
dobraj-KulęiMarcinaKulę,pt.ListyemigrantówzBrazyliiiStanówZjedno-
czonych1890-1891(wyd.2,Warszawa2012).Rozbudowanywstępedytorów
ocharakterzehistoryczno-socjologicznymzawierateżsygnalizacjęinteresu-
jącegonasgenologicznegoprofilubadań—listujakonowegośrodkako-
munikacji(Listyemigrantów2012:36-45).
Wielelistówemigracyjnychwciążczekanaswychodkrywców.Dotych
noworozpoznanychnależyobszernakolekcjaepistolograficznaduchowego
lideraPoloniiamerykańskiejogóralskichkorzeniach—JanaWładysława
GromadyzPassaic,NJ
4
.Kolekcjata,jakoczęśćarchiwumtrójjęzycznego
---
---
---
---
---
---
---
---
1
Jednymzpierwszychetnografów/folklorystów,którzyzwróciliuwagęnaspecyfikę
listówludowychbyłJ.St.Bystroń,którystwierdził,iż„większaczęśćlistówskładasięzusta-
lonychzwyczajowofrazesów,aniewielkaczęśćzawierakonkretnewiadomości”,zauważa
ponadtowichstrukturze„ustaloneformuły”wnagłówkachizakończeniach,najczęściejwier-
szowane,czasemwcaledługieikunsztowne”(Bystroń1947:111),por.teżHernas1972:49-57;
Kolbuszewski1978:174-184;Bystroń1998:69-70.
2
Należyzaznaczyć,iżpojęciestereotypuniezostałotuużytezbytfortunnie(Brożek,
Borek1972:8).
3
Wt.1tegożwydaniaznajdujemydział;Korespondencjapomiędzyczłonkamigrupro-
dzinnychorazjakowprowadzeniedoseriilistów,szkicpt.Formaifunkcjalistuchłopskiego
(Thomas,Znaniecki1976:238-386).
4
J.W.Gromada(1905-1996),utalentowanyartystycznieemigrantrodemzOstrowska
naPodhalu,przybyłdoUSAw1927r.,gdziewstanieNewJerseyosiedliłsię,założyłrodzinę
ipoświeciłsiędziałalnościkulturalnej.Stworzyłwokółsiebiedrugiośrodekpodhalań-
skiwAmeryce,naWschodnimWybrzeżu(obokchicagowskiego).Byłwspółzałożycielem
w1929r.pierwszegonaWschodnimWybrzeżuKołanr6ZwiązkuPodhalanwAmeryce
