Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
JanKról
opierającsięnasilnejiprężnejorganizacjinauczycielskiej.stałsięmoto-
remprzemianspołecznychinarodowych,jakiewdrugiejpołowieXIXina
początkuXXstuleciamiałymiejscenaŚląskuCieszyńskim.
Liczbaszkółwtymregioniepowolirosła.W1808rokurazemz2gim-
nazjamicieszyńskimibyło86szkół.Wszystkieonebyłyszkołamiwyzna-
niowymi,przyczymkatolickichbyło61,ewangelickichzaś25.Teostatnie
powstałypowydaniupatentutolerancyjnegow1781rokuprzynowo
założonychkościołachlubwmiejscowościach,wktórychwiększośćmiesz-
kańcówbyłaodczasureformacjiprotestancka.Rozmieszczenieszkółkato-
lickichwposzczególnychdystryktachprzedstawiałosięnastępująco:cie-
szyński.10,frydecki.9,frysztacki.6,jabłonkowski.7,karwiński.
9iskoczowski.11.
Szkolnictwo,podporządkowanenakrótkiczaswładzompaństwowym,
w1804rokudekretemcesarzaFranciszkaIoddanoznówpodnadzórdu-
chowieństwa.Bezpośrednimprzełożonymnauczycielaiszkołyodtego
rokubyłmiejscowyproboszcz.Wszystkieszkołydystryktupodlegałydzie-
kanowi,którysprawowałfunkcjęnadzorcy-inspektora,natomiastnacałym
obszarzeŚląskaCieszyńskiegowładzęzwierzchniąnadwszystkimiplaców-
kamioświatowymisprawowałGeneralnyWikariat,zramieniaktórego
funkcjęgłównegonadzorcy-wizytatorapowierzanowyznaczonemunato
stanowisko
duchownemu
lub
samemu
generalnemu
wikariuszowi.
Ukształtowanymwtensposóbwładzomszkolnympodlegałysprawyna-
uczania,wychowaniaifrekwencjimłodzieży,pracaimoralenauczycieli,
budownictwoorazutrzymanieszkół.Dowładzpolitycznychcyrkułynale-
żałaogólnakontrola,obowiązekudzielaniapomocyszkołomorazinspekcji
duchownych.Nadzórnadcałokształtemsprawszkolnychkraju(wtymwy-
padkuŚląska)spoczywałwrękachwładzkrajowychwOpawie.
Szkołyprotestanckiepodporządkowanebyłypastorom,seniorowi
iwreszciesuperintendentowimorawsko-śląskiemu.Wpoczątkowymokre-
siekontrolęnadtymiszkołamisprawowalitakżewizytatorzykatoliccy.Bu-
dowaizaopatrzenieprotestanckichszkółwiejskichwsprzęt,pomoceiopał
należałydomiejscowejzwierzchnościgruntowej(właścicielidominiów),do
parafiiorazdogminy,któraprócztegobyłazobowiązanałożyćodpowied-
niesumyinaturalianautrzymanienauczycielaijegorodziny.Budowę
szkółorazzaopatrzenienauczycielapokrywanotakżeczęściowozrządowe-
gofunduszuszkolnego.Szkołyinnychwyznańnieotrzymywałyżadnych
dotacjipaństwowychibyłyutrzymywaneprzezgminywyznaniowe.
Onauczycielach,ichżyciuipracywomawianymokresiewiemysto-
sunkowoniewiele.Tylkowsporadycznychwypadkachfunkcjetesprawo-
waliludziezodpowiednimikwalifikacjami,najczęściejwszkołachwiej-
skichuczylialborolnicy,którzyumieliczytaćipisać,albowysłużeni
żołnierze,alboczłonkowiesłużbykościelnej(organista,zakrystian).
