Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Edukacjaliterackaikulturowa
ichwksiążkach
48
.Kształtującsweżycie,wykuwającwłasnylos,człowiektęskni
idążydodoskonałości
49
,niewykorzystujejednakwszystkichdanychmumoż-
liwości,abyceltenosiągnąć,stądjegoniedoskonałość.Zatemnależałobyzgo-
dzićsięzJosephemConradem,iżnCzłowiekjestzadziwiający,alearcydziełem
niejest”
50
,tymbardziejżezdarzamusięniszczyćnawetsamegosiebie.Będąc
niewątpliwiepersonądramatu,skazanąnaniebezpiecznewybory,nczłowiek
1jaklapidarnierzeczujmujeFryderykNietzsche1jestliniąrozpiętąmiędzy
zwierzęciemanadczłowiekiem1liniąnadprzepaścią”
51
.Stanowisyntezędo-
braizła,wzwiązkuzczymjestzdolnydononkonformistycznegosprzeciwu
wobecustalonegoporządkuidominującychopiniiwimięobronyczłowieczeń-
stwa;gotówjestnawetdoczynówheroicznych.Bywafilantropembądźaltruistą
pomagającymskrzywdzonym,alerównieżskłonnyjestdobezinteresownego
świństwaczywręczzbrodni.Narcystycznyiegoistyczny
52
,zawistnyizazdros-
ny,kierujesięprzedewszystkimwłasnymikorzyściami.Bezwzględnieusuwa
zdrogimyślącychinaczejniżon,lepszychodsiebiealbozagrażającychmuczy
przeszkadzającychwrealizacjizałożonychcelów.Osiągniętysukcesupajago
iczynigłuchymnagłosykrytyki,sumienia,normymoralneiprzepisyprawa,
sugerującewimięmądrościpodaniewwątpliwośćwłasnychracji(filmwreży-
seriiRyszardaBugajskiegoUkładzamknięty;postaćJavetazadaptacjifilmowej
Nędzników).Zdarzasięoczywiście,żeczłowiekbywauosobieniemdobra,jak
bratZdrówkozkomediiobyczajowejwreżyseriiJanaJakubaKolskiegoJasmi-
num,lubdojrzewa,odkrywawłasnebłędyistarasięjenaprawić,np.Andrzej
KmiciczPotopuHenrykaSienkiewiczaczyLeopoldSocha1bohaterfilmu
AgnieszkiHollandWciemności
53
.Dlategoczłowiekczasempotrafiprzezwy-
ciężaćswesłabościipodnosisięzupadku(filmwreżyseriiMarkaKoterskiego,
pt.WszyscyjesteśmyChrystusami),alenimtonastąpi,krzywdzisiebieisieje
wokółzło;jednakrównieczęstobrakmusił,bywyprostowaćswojeścieżki
iwydobyćsięzdna.TadeuszRóżewicz,kreślączdecydowanienegatywnyobraz
współczesnegoczłowieka,pisze,żedziśjużniemadna,zktóregomożnabysię
podnieść,zmieniłsięteżsamprocesspadania:
48
Z.Herbert:PanCogitoocnocie.W:Idem:Raportzoblężonegomiastaiinnewiersze.
Paryż1983.
49
Zob.B.Kulka:Dążeniekudoskonałości.Ideaprzemianyświataiczłowiekawjęzyku,
wybranychutworachliterackichinietylko…W:Ideaprzemiany.Zagadnienialiteratury,kultury,
językaiedukacji.Red.A.Majkiewicz,M.Duś.T.3.Częstochowa2011,s.15137.
50
51
J.Conrad,cyt.za:[6],s.5.
F.Nietzsche,cyt.za:[3],s.301.
52
Zob.T.Różewicz:Listdoludożerców.W:Współczesnapoezjapolska.Wybórioprac.
S.Burkot,B.Faron.Kraków1971.
53
FilmopowiadaprawdziwąhistorięocaleniaKrystynyChigier,jejrodzinyigrupyŻydów,
opisanąwautobiograficznejksiążceK.Chigier,B.Dżon,D.Paisner:Dziewczynkawzielo-
nymsweterku(Warszawa2011).JednakżepodstawąscenariuszafilmubyłaksiążkaWkanałach
Lwowa,pióraRobertaMarshalla(Warszawa2011).
