Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
rOZDZIAŁI.ArChIWISTYKAJAKONAUKA
resowałoichgłówniearchiwumjakofenomenkulturowy.Zadająoni
pytaniaoto,czymjestarchiwum,dlaczegowogóledochodzidoarchi-
wizowania,jakieemocje,odczuciabudząsięwczłowiekuwkontakcie
zarchiwaliamiiarchiwami,jakczłowiekprzeżywa,doświadczaarchi-
wów.Padajątutwierdzeniaolękuprzedśmierciąjakopowodziearchi-
wizowania,oarchiwumjakoformieżyciapośmiertnego28,mistycznego
doświadczeniaarchiwaliów,aleteżodostępnościarchiwówjakomiary
demokratyzacjisystemupolitycznego.Wogólemożnatęrefleksjękul-
turowąnadarchiwumpodzielićnadwanurty.
Pierwszykoncentrujesięwokółpostrzeganiaarchiwumwkontek-
ściewładzy,przemocyiporządkuspołecznego.Archiwalia(napierw-
szymmiejscuaktametrykalneistanucywilnego)przypisująnasdo
społeczeństwa,gwarantującpłynącestądprzywileje(np.polityczne),
aleteżnakładająobowiązki(choćbysłużbywojskowejwniektórychkra-
jach).Archiwaliastrzegątakżenaszejwłasności(aktanotarialneiwie-
czyste).Azatemarchiwumtouprzywilejowanieobywateliiwłaścicieli,
choćjednocześniewykluczenienieposiadającychmajątkuiprawoby-
watelskich.Jestzatemnarzędziemwładzyiformąprzemocy.Ci,którzy
tejwładzyiprzemocypodlegają,copewienczassiębuntują,aofiarą
rewolucjipadająnietylkoludzie,aleteżarchiwa.Doszedłszydowładzy
iokrzepnąwszy,rewolucjoniścizakładająjednakswojewłasnearchi-
wa,anawetratująarchiwawładz,któreobalili-rozumiejąbowiemich
wartośćpraktycznąidowodowąprzeciwkoobalonymwładcom.
Druginurtskupiasięnaarchiwumjakoprzeżywaniu.Popierwsze,
archiwaliasązapisemprzeżywaniaświataosóbżyjącychwdawniej-
szychczasach.Mikrohistorycznaperspektywapozwalanowoczesnemu
użytkownikowiarchiwaliówwspółodczućtodawneprzeżywanie.Ale
teżgdyprzekażeonwtekściepisanymswojeodczucieprzeżywania
świataludzizdawnychepok,postarasięoto,byczytelnikpodobnie
jakonodczułprzeżyciatamtychludzi.Archiwumtoteżjednakmiejsce
spotkań:zludźmiżyjącymijużtylkowarchiwaliach,zinnymiludźmi
28Por.P
.Bewicz,A.Sitkiewicz,Zmaganiazpostmodernizmemikoncepcjearchi-
wumwedługLaCapra,DerridyiFoucaulta,nArcheion”
,t.116,2015;H.Ciechanowski,
Ospuściźnieinaczejczylinieśmiertelnośćotwartawarchiwaliach,[w:]Archiwa-archi-
wistyka-kultura.Antologia,red.W
.Chorążyczewski,W
.Piasek,A.Rosa,Toruń2020.
