Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Problematykaoświatowanałamach„KomunikatówMazursko-Warmińskich”…
15
Twórczośćnaukowaautorówspecjalizującychsięwszerokopojętychkwe-
stiachzwiązanychzoświatączyedukacjąobejmowaławieleinteresującychwąt-
kówizagadnień.
Pierwsząpracązamieszczonąw„KMW”jużwpierwszymnumerzezroku
1957byłartykułAntoniegoŁukaszewskiegoporuszającyproblematykędziejów
szkolnictwapolskiegonaWarmiiiMazurachwokresiemiędzywojennym.Autor
omawiawnimnieznanyiniepublikowanydokumentwjęzykuniemieckimdoty-
czącystosunkuśrodowiskniemieckichHeimatbundOstpreussendokwestiipol-
skiejszkoływPrusachWschodnichwlatach20.i30.ubiegłegowiekuistanowi,
zdaniemautora,„wymownyfragmentwalkioszkołępolskąwokresiemiędzywo-
jennymwPrusachWschodnich,awięcnaWarmiiiMazurachtakże”10.
RównieżokresumiędzywojennegodotyczypracaWładysławaGębikaohi-
storiiGimnazjumwKwidzynie.Autorporuszakwestieprawnepowoływaniapol-
skichszkółwNiemczech,przedstawia,jaktworzonebyływzasadziejedyniepry-
watneszkołypolskie,mówiozakazieużywaniapodręcznikówwjęzykupolskim,
włączniezelementarzemdrukowanymwPolsce.Podkreślarolę,jakąwprocesie
tworzeniaiprowadzeniaszkółpolskichodegrałZwiązekPolakówwNiemczech,
atakżeZwiązekPolskichTowarzystwSzkolnychwNiemczech.Przytaczadane
statystycznedotycząceliczbypolskichplacówekedukacyjnychpowstałychna
terenieNiemiec.PrzedstawiatrudnościzwiązanezpowołaniemszkoływKwi-
dzynieorazrepresjehitlerowcówwobecnauczycieliiuczniów,którerozpoczęły
sięjeszczeprzedwybuchemIIwojnyświatowej.Autorstwierdza,żedrogawielu
znichdowolnejojczyzny„wiodłapoprzezhitlerowskieobozyśmierci”.Niezwykle
interesującoopisujedziałalnośćszkołyzpunktuwidzeniauczestnikawydarzeń,
ponieważpełniłfunkcjępierwszegodyrektorawhistoriiopisanejszkoły.Pracama
więcniezwykleważnywalorwspomnieniowy11.
OkresumiędzywojennegoipolskiegoszkolnictwawPrusachWschodnich
wtymczasiedotyczyartykułStefanaKotarskiego,któryukazałsięw1959roku.
Autoropisujeperypetiedwóchpolskichszkół:wWorytachiNowejKaletce,wlatach
1929–1939.Ichdziejepoprzedzainteresującąanaliząsytuacjiszkolnictwapolskie-
gowczasachhitlerowskich.Wartykulewykorzystanounikalneźródła,jakimi
zachowanewArchiwumPaństwowymwOlsztyniekronikiszkolneobuplacówek12.
HistorięszkoływPiasutniezperspektywyświadkawydarzeń,jakimbyłna-
uczycieltejszkołyJerzyLanc,opisałJanBoenigk13.Placówkanoszącanazwę
SzkołyPolsko-Ewangelickiejpowstaław1931rokuichociażbyłajedynątegotypu
szkołąwpowiecieszczycieńskim,odsamegopoczątkuspotykałyszykanyze
stronywładzniemieckich,któreodpierwszegodniadążyłydojejzamknięcia.Na
łamachkwartalnikaartykułdotyczącytejsamejszkołyzamieściłrównieżMarek
Andrzejewskidonapisaniaartykułuwykorzystałniemieckidokumentźródłowy,
10A.Łukaszewski,ZmateriałówdodziejówszkolnictwanaMazurachiWarmiiwokresiemiędzy-
wojennym,„KMW”,1957,nr1,s.38–44.
11W.Gębik,PolskieGimnazjumwKwidzynie,„KMW”,1957,nr2,s.82–89.
12S.Kotarski,DziejedwóchszkółpolskichnaWarmiiwświetleichkronikzlat1929–1939,
„KMW”,1959,nr3,s.303–317.
13
J.Boenigk,ŚladamipolskiejszkoływPiasutnie(relacjenaocznegoświadka),„KMW”,1969,nr3.