Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Problematykaoświatowanałamach„KomunikatówMazursko-Warmińskich”…
17
Tematykęwalkiopolskieszkolnictwoipolskijęzykwykładowywplaców-
kachoświatowychnaterenieziemiełckiejpodejmujeEmiliaSukertowa-Biedrawi-
na,którawpierwszymnumerze„KMW”z1958rokuzamiesiłaartykułopisujący
zmaganiadziałaczypolskichoutrzymanieidalszefunkcjonowanieszkółpolskich
wtejczęścidzisiejszychMazur.Autorkaprzedstawiłasylwetkiosóbokreślanych
jako„PolenFreunde”,awśródnichpostaćFryderykaTymoteuszaKriegera,októ-
rympisze,żebył„Gorącoprzywiązanydoludupolskiegoimowypolskiej”istałsię
„obrońcąiopiekunemupośledzonych,rzecznikiemprawichdomowyojczystej”,
ajakowizytatorszkolny„stałsiępostrachemnauczycieligermanizatorów,których
karciłzanieuwzględnianiewnaucejęzykapolskiego”22.
ProblematykęszkolnictwanaWarmiiwtymsamymokresiedziejów,awięc
wpierwszejpołowieXIXwieku,poruszawswoimartykuleTadeuszGrygier.Ukazał
sięonwdrugimnumerze„KMW”z1958roku.Treśćartykułudotyczygłówniepro-
blemówszkolnictwanakatolickiejWarmii,któraporozbiorachstałasięczęściąpro-
testanckichPrus.Niezrozumienieipostępującafalagermanizacjidoprowadziłydo
upadkuplacówekoświatowychnaterenach,którebyłyjeszczedoniedawnaczę-
ściąKrólestwaPolskiego.Autorprzytaczaniezwykleinteresującedaneilustrujące
liczbędziecipolskichiniemieckichuczęszczającychdoszkół.Zprzedstawionych
zestawieńzroku1826wynika,żewpowiatachmalborskim,sztumskimidzierzgoń-
skimnaogólnąliczbęuczniówwszkołachwynoszącą34812602byłytodzieci
polskie.NasamejWarmii,np.wpowiecieolsztyńskim,polscyuczniowiestanowili
równieżwiększośćdziecipobierającychnaukęwszkołach.Byłoich312,natomiast
dzieciniemieckichjedynie71.Wpowieciebarczewskimniebyłoanijednegonie-
mieckiegoucznia.Wtymkontekścieautorprzedstawiarównieżkwestieprotestan-
tyzacji,będącejformągermanizacjispołeczeństwaWarmii.Problemwyznawanej
wiarymiałbowiemcharakterpolityczny.Wartykuleporuszonajestrównieżlikwida-
cjadominiumwarmińskiego,którewywarłoznacznywpływnakwestieszkolnetego
okresu,ponieważdo1772rokubyłoonozwiązanebezpośredniozKościołemkato-
lickimipodlegałoprawuprowincjonalnemuPrusWschodnich.Wszkolnictwietego
obszarucorazwiększąrolęodgrywałopaństwoniemieckiezwiązanezKościołem
protestanckim.Twierdziłoono,żepolskieprawoprowincjonalne,pozwalająceKo-
ściołowikatolickiemukierowaćsprawamiszkolnymi,„jesttylkopozostałościąprawa
polskiego,więcnieobowiązujepaństwapruskiego”23.
Wartowtymmiejscuwspomniećjedenzartykułów,któregoautoremjest
ArturWycisk,opisującyhistorięśpiewnikaszkolnegowydanegowjęzykupolskim
przezGustawaGizewiuszawpołowieXIXwieku.Autor,kierującswójśpiewnikdo
polskichdzieciimłodzieży,pragnął,by„kształtowałducha,krzewiłuczucia,głów-
niejednak,byszerzyłiutrzymywałmowęojczystąwśróddziatwyziempruskich
narzeczapolskiego24.
22E.Sukertowa-Biedrawina,Zzagadnieńwalkioszkołępolskąwdiecezjiełckiejwpierwszej
połowieXIXwieku,„KMW”,1958,nr1,s.62–68.
23T.Grygier,SprawyszkolnemiastwarmińskichwIpołowieXIXwieku,„KMW”,1958,nr2,
s.93–112.
24A.Wycisk,„Śpiewnikszkolnyidomowydlawesołejiniewinnejmłodzieżynaszej”Gustawa
Gizewiusza,„KMW”,1960,nr2,s.213–235.