Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
I.Kształtowaniesiękompetencjikomunikacyjnejudzieci
Niektórzybadaczeoddzielająfunkcjejęzykajakosystemuodfunkcjiwypo-
wiedzi(zob.Grzegorczykowa,1991).ZdaniemJózefaPorayskiego-Pomsty,funk-
cjetekstunależyrozpatrywaćn(ł)niejakoizolowaneipojedyncze,oderwane
odkontekstuianalizowanewzasadzienapłaszczyźnietylkowypowiedzitek-
stowej,leczjakowypowiedziuwikłanewkontekst,rozumianetuwkategoriach
aktówmowy”(Porayski-Pomsta,2008:15).Autorakcentujeprzedewszystkim
wielofunkcyjnośćwszystkichwypowiedzi10.Nadawcamożeinformowaćoswoich
stanachpsychicznychzarównowsposóbzamierzony,jakiniezamierzony(Poray-
ski-Pomsta,2008:17).Wopiniiautora,określeniafunkcjikonkretnychwypowie-
dzimożnadokonaćwyłącznienapodstawiekontekstu,doktóregonależyzaliczyć
równieżsposóbwypowiadaniadanejwypowiedzi(Porayski-Pomsta,2008:19).
Wielubadaczykoncentrującychswojezainteresowaniawokółjęzykaposzu-
kujenietylkoodpowiedzinapytanieoto,jakionjest,alerównież,jakąpełni
funkcję.Wbrewpozoromniesątodwaniezależneodsiebiepytania11,gdyż
ofunkcjęjęzykamożnazapytaćnaprzykładprzezpryzmatjegostruktury
(Kurcz,1987:19).Tutakże,wzależnościodujęciaiprzyjętejperspektywybadaw-
czej,możnazauważyćzróżnicowanepostawienieakcentównakwestieistotne
zpunktuwidzeniadanejteorii.Problemfunkcji,uznawanyzakomponentpod-
stawowejwiedzyjęzykoznawczej,byłwielokrotnieporuszanywliteraturze,ajego
omówieniemożnaznaleźćwwiększościpodręcznikówjęzykoznawstwa.Renata
Grzegorczykowazwracauwagę,iżwtegotypupublikacjachnajczęściejpowiela
siępewneutrwaloneprzekonaniawywodzącesięgłówniezkoncepcjiKarla
Bühlera(1934),modyfikowanejwpóźniejszymczasieprzezRomanaJakobsona
orazinnychjęzykoznawców(Grzegorczykowa,1991:11-12).Nadalbrakujejed-
nakzadowalającychrozstrzygnięć,wieleproblemówwciążoczekujeeksplikacji.
Analizującproblemfunkcjijęzyka,Grzegorczykowazwracauwagęnaobecne
wliteraturzenieścisłościiniejednolitościpojęciowo-terminologiczne,prze-
jawiającesięnaprzykładwstosowaniuwieluróżnychterminównaokreślenie
podobnychanawettychsamychzjawiskczyużywanietakichsamychterminów
wodmiennychznaczeniach(Grzegorczykowa,1991:11).Tamnogośćkoncepcji
10TakieprzekonaniezostałowyrażonejużwcześniejprzezRomanaJakobsona(1980),
któryzaznacza,iżniematakichkomunikatówsłownych,którespełniałybytylkojedną
funkcję.Strukturasłownakomunikatu,jegozdaniem,jestuzależnionagłównieodfunkcji
dominującej,gdyżtowłaśniezróżnicowanyporządekhierarchicznyfunkcjiwpływanaod-
miennośćtworzonegoaktumowy.WedługJakobsona,zasadniczymcelemwielukomunika-
tówjesttzw.nnastawianienaoznaczanie”,norientacjanakontekst”,czylifunkcjapoznawcza.
Nieoznaczatojednak,żeinnefunkcjepowinnybyćpomijane.Autoruważa,iżnależybadać
językwewszystkichodmianachjegofunkcji(Jakobson,1980:82).
11Aczkolwiekzdarzasię,iżpytanieoto,czemusłużyjęzyk,jestpostawionezupełnie
niezależnie(Kurcz,1987:19).
