Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
‒brakwłaściwejstymulacjirozwoju;
‒inne,nieznaneprzyczyny.
Poszukującprzyczynzaburzeńrozwoju,Bogdanowicz(1985)dzielijeze
względunakryteriumrodzajudziałającegoczynnika,jakrównieżokresjego
działania.Wśródgłównychgrupprzyczynautorkawyróżniaoddziaływanie
czynnikówbiologicznychiśrodowiskowych.Ponadtoczynnikipatogennewy-
mienionaautorkadzielizewzględunaczas,wjakimoddziałująnarozwijający
sięorganizm.Wyróżniawięcczynnikigenetycznedziałająceprzedzapłodnie-
niemitużponimorazczynnikizewnątrzpochodnedziałającepozapłodnieniu,
awśródnichczynniki:
_prenatalne–działającenazarodekipłód;
_perinatalne–działającenadzieckowokresieporodu;
_postnatalne–wpływającenaorganizmdzieckapourodzeniu(Bogdanowicz
1985).
ZgodniezprzyjętymzaBogdanowicz(1985)podziałemzostanąomówio-
newyżejwymienionegrupyczynników,czylibiologiczneiśrodowiskowe.
Czynnikibiologiczne
Czasciążyjestniezwykleważnymokresemdlawłaściwegorozwoju
dziecka,stądnależypodkreślićrolęczynnikówprenatalnychwpowstawaniu
zaburzeń.Czynnikigenetyczne,jakrównieżwarunkiśrodowiskawewnątrzma-
cicznego,majądecydującywpływnarozwójorganizmuwtymokresie.Istotne
znaczeniewetiologiizaburzeńrozwojuudzieciprzypisujesięczynnikomge-
netycznym,któredeterminujązarównomożliwości,jakiograniczeniarozwo-
jowe.Wyróżniamywśródnichchromosomopatie,powstającenapodłożunie-
prawidłowejstrukturyjednejzdwudziestutrzechparchromosomów,igenopa-
tie,wynikającezobecnościpatologicznychgenówwkomórkachrozrodczych
(Siwek2006,s.39).Czynnikipozagenetycznepowodująceróżnorodneanoma-
lierozwojowezarodkalubpłodutoteratogeny.Wśródnichwyróżniamymię-
dzyinnymizakażeniabakteryjnelubpasożytnicze,różneśrodkichemiczne,
wszczególnościlekizażywaneprzezmatkę,czyśrodkipsychoaktywne,pro-
mieniowaniejonizujące,niedożywienie,konfliktserologiczny,zaburzeniakrą-
żenia,chorobymatki,silnystres(Prusiński2003,s.173–178).Wzależnościod
momentudziałaniaoraznatężeniaczynnikówszkodliwychmogąonepowodo-
waćróżneskutkidlarozwojuipóźniejszegofunkcjonowaniaukładunerwowe-
gorozwijającegosiędziecka.Pierwszytrymestrciążytoczasnajwiększej
wrażliwościrozwijającegosięukładunerwowegonadziałanieteratogenów.
Zaburzeniaujawniającesiępodwpływemczynnikówdziałającychwtymokre-
sietoembriopatie.Efektyzakłóceniapowodująrozległezaburzeniawzrostu
irozwojustrukturmózgowychisąprzyczynąpoważnychwadrozwojowych.
18
