Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Czymjestdziśkompetencjakulturowa?
dochodzącdoskrajnienatywistycznegoujęciakompetencjijakoswoistegoor-
ganumentalnego,genetyczniezdeterminowanegowswoimkształcie,naktóry
czynnikispołecznemiałybyminimalnywpływ.Moimzdaniemtoszerokodys-
kutowaneskrajnesformułowanieprzyczyniłosięwsposóbnajbardziejistotny
doprzeniesieniazainteresowaniakompetencjązobszaruhumanistykina
gruntneurologii,genetykiineuronauki.Ruchtenaktywniepopierałsamautor.
Jasnodeklarował,żewykorzystaniejegokoncepcjikompetencjiwodniesieniu
doinnychdziedzinkulturysymbolicznejwydajesięproblematycznezuwagina
swoistośćispecyfikęludzkiejzdolnościjęzykowej.
Skrajnienatywistycznakoncepcjakompetencjibyłainadaljest8podej-
mowanajakoprzedmiotdociekańbadawczychleżącychjednakjużpozaobsza-
remhumanistyki;jednakwczesnajejpostaćbyłaprzywoływanaiwykorzysty-
wanawinnychkoncepcjach,międzyinnymiwspołeczno-regulacyjnejkoncep-
cjikulturyJ.Kmity.Kompetencjakulturowazostałanajejgrunciescharaktery-
zowanajakowiedzaoregułachinterpretacjikulturowej9,wiedza,którama
postaćzespołuprzekonańdyrektywalnych,obowiązującychwdanejgrupie
kulturowej,świadomie(lubczęściowoświadomie)akceptowanychprzezpo-
szczególnychjejczłonków,nagrunciektórejjednostkipodejmująadekwatne,
zrozumiałeisensowne(awięckompetentnewłaśnie)działaniaspołeczne.
Gwarantemadekwatnościowychdziałańjestrelatywizacjaprzekonańdyrek-
tywalnychdonormdanejkultury
,któresąpodzielane,respektowaneiakcepto-
wanewwymiarzespołecznymijednostkowym.
Ujęciekompetencjikulturowejjakopotencjalnieświadomej(jeślimowa
opełnejpartycypacjikulturowejdanegoczłonkaspołeczeństwa)Πwiedzysteru-
jącejdziałaniem”spotkałosięwliteraturzeprzedmiotuzlicznymiwątpliwo-
ściami10,stądsamopojęciekompetencjikulturowejwujęciuJ.Kmityitzw.
szkołypoznańskiejwymagaosobnegoopracowania.Pragnętylkozaznaczyć,że
wykorzystanieteoriigramatyktransformatywno-generatywnychorazpojęcia
kompetencjikulturowejwspołeczno-regulacyjnejkoncepcjikultury
,przywoła-
nejnapoczątkutegoszkicu,jawisięwniejjakoniezgodnezobecnymstanowi-
skiemautorakoncepcjiΠkompetencjijęzykowej”
.
PrzykłademkrytyczniewykorzystanejkoncepcjiChomsky’egobyłtakżepro-
jektbadańprowadzonychwramachetnolingwistyki.Projekttenprzejmował
zteoriigramatykitransformatywno-generatywnejzasadniczezałożenie,żekom-
petencjajęzykowajestwiedząrodzimegoużytkownikajęzykaotym,cograma-
tyczne,jednocześniejednakobejmowałpostulatodwrotuodposzukiwańwnatu-
rzeludzkiejjejideacyjniepojętychpodstawizwrotkupoziomowiwykonaniajęzy-
8Liczneprzykładymożnaznaleźćwpublikacjachnaukowcówzkręgucognitivescien-
ce:J.Fodora,J.Katza,U.Neissera,R.Jackendoffa.
9Por.J.Kmita(red.),Studiazteoriikulturyimetodologiibadańnadkulturą,Warszawa
-Poznań1982.
10Por.T.Kostyrko,A.Szpociński(red.),Kulturaartystycznaakompetencjekulturowe,
Warszawa1989.
11
