Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Czymjestdziśkompetencjakulturowa?
onaprzedewszystkimpochodzeniespołeczneimusizostaćwprocesiesocjali-
zacjiΠwpisana”wumysłyjednostekjakoregułypostępowania,poglądyczy
opinie.Schützodnositęponadjednostkowąwiedzędokonkretnychludzkich
jednostek,którewświeciecodziennegodoświadczeniapodejmujądziałanie
społeczne,czylitakie,któreskierowanesąnainnychuczestnikówżyciaspo-
łecznego,niezaśnaobiektyfizyczne.Natakąwiedzęskładająsię,oprócztwier-
dzeńnaukowych(odgrywającychtumniejsząrolę),takżeΠmętneprzeświad-
czenia,domysły,uprzedzeniaiodczucia”15.
Człowiekznajdujesięwbiograficznieokreślonejsytuacji(naktórąskła-
dasię:wiek,płeć,doświadczenieżyciowe,zawódiwykształcenie),która,razem
zwpływemczynnikówspołecznych(takichjaknaprzykładsytuacjamaterial-
na),determinujehierarchięcelówisposobydziałaniajednostki.Wtokuosobi-
stegodoświadczeniaidziękicelowemukształceniujednostkauzyskujeΠwiedzę
podręczną”jakozbiórregułdotyczącychzachowaniasięwtypowychsytu-
acjachcodziennegożycia.Schützwskazujegłównienaspołeczneźródłatej
wiedzy,budującejsferętego,coΠsamoprzezsięzrozumiałe”,aco:Πokazujesię
byćnawarstwieniemprzeszłych,społecznieaprobowanychdoświadczeń-tak
moich,jakiinnychludzi”16.Podmiotyżyciaspołecznegouzyskujątęwiedzęnie
tylezwłasnychdoświadczeńidociekań,ileztradycji,obiegowychopinii,naby-
wająjąodrodziców,środowiskarówieśników,nauczycieli.
DlaΠciężarugatunkowego”tejwiedzyistotneznaczeniemaautorytet
źródławiedzy:ojciec,nauczyciel,ksiądz-totypowezdaniemSchützaprzykła-
dyuczestnikówżyciaspołecznego,doktórychopiniijednostkaprzywiązuje
szczególnąwagę.MająonesiłęΠnarzucaniaistotności”jakohierarchiicelów
życiowychjednostki,asiłaspołecznieaprobowanejwiedzyjestnatyleprze-
można,żesposobymyśleniaidziałania,któreaprobujecałagrupa,stająsię
Πsameprzezsięzrozumiałe”itraktowanejakoΠnaturalnyświatopogląd”17.Do
tychżeautorytetów,uznanychzaΠkompetentne”(wsensiebyciauprawnionym
dowydawaniamiarodajnychsądówiopinii),odwołujesięjednostka,którapo-
szukujepotwierdzeniatrafnościwłasnychdoświadczeńidopierospołeczna
aprobataskłaniajądouznaniaichważności.
Ostateczniewiedzapodręcznastajesięzbioremreceptiprzepisów,jak
postępowaćwdanejsytuacji.Dlanabywaniaiprzekazywaniatejwiedzyistotny
jestΠjęzykjakoelementspołecznegoapriori”18,któryjakowspólnydlagrupy
umożliwiaskutecznekomunikowanie,działanieirozumieniepartnerówspo-
łecznegodziałania.Niesieonteżzesobąinterpretacjeiwartościowania,które
mająhistoryczneispołecznepochodzenie,atakżezawieraΠtypifikacje,ideali-
15J.Jakubowski,Racjonalnośćanormatywnośćdziałań,Poznań1998,s.85.
16A.Schütz,Światłyobywatel.Esejospołecznymzróżnicowaniuwiedzy,tłum.D.La-
chowska,w:ΠLiteraturanaŚwiecie”1985,nr2,s.281.
17Tamże,s.283.
18Por.J.Jakubowski,Racjonalność…,s.114.
13
