Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Uwagiwprowadzające
15
(preambułach),przedewszystkimjednakzostająwyrażonewpostacizasadprawa,
azatemnormprawnychukierunkowanychnarealizacjęlubochronęokreślonych
wartościwprocesiestanowieniaiinterpretacjiprawa8.Wartościstanowiąważny
elementdyskursukonstytucyjnego,którywspółcześniewprzeważającejmierze
prowadzonyjestwokółprawpodstawowych.Teostatniezaśstanowiąnormatyw-
nywyrazwartościuznawanychprzezwspólnotępolitycznązanajcenniejsze.
Oficjalnąpodstawęaksjologicznąuzupełniająwartościinkorporowanedopo-
rządkuprawnegozapomocąodesłańdoinnychsystemównormatywnych9.Skła-
dająsięonenatzw.zewnętrznąpodstawęaksjologicznąistanowiąjedenzczyn-
nikówodpowiedzialnychzadynamikęwartościwobrębieaksjologicznejpodsta-
wyprawa10.Choćbowiemwzachodniejtradycjikonstytucyjnejkulturaprawna
wrazzwyznaczającąjejpodstawyaksjologiąciesząsięnależnąimautonomią,
tozawszejednakpozostajączęściąszerokorozumianejkulturyczłowieka,czego
przejawemsąrozmaitezwiązkifunkcjonalnełącząceprawozinnymisystema-
minormatywnymi,jakmoralność,obyczajowośćczyreligia.Wpodtrzymywaniu
ipetryfikowaniutychzwiązkówistotnąrolęodgrywająorzecznictwoidoktryna
prawnicza.
Należytakżepodkreślić,żewprocesiestosowaniaprawaoficjalnapodstawa
aksjologicznaulegaprzekształceniomwzakresieskładu,treściihierarchiiważno-
ściskładającychsięnańwartości.Wtensposóbkształtujesiętzw.pragmatyczna
podstawaaksjologicznaprawaobejmującatakżewartości-celewyinterpretowane
przezorganystosująceprawo11.Istotnąrolępełniturównoleglenaukaprawa,
którejzadaniemjestzarównorekonstrukcjawewnętrznejpodstawyaksjologicz-
nejwobrębieposzczególnychdogmatykprawniczych,jakiidentyfikacjależą-
cychupodstawprawawartościogólnosystemowych(konstytucyjnych)oraztych
uniwersalnych,charakteryzującychdanąkulturęprawną.Teostatnienajczęściej
znajdująwyrazwfunkcjonującychwdyskursietopikachprawniczych(np.lex
retrononagit)czyuznawanychzakanonicznerozumowaniachprawniczych
(np.regułachkolizyjnychczyregułachegzegezy).Wkonsekwencjipełnarekon-
strukcjaaksjologicznychpodstawprawauwzględniaćmusitakżenormatywneza-
łożeniadominującejwdanymokresiedoktrynyprawniczej(filozofiiprawa)oraz
oddziałującychnakulturęprawnąwpływowychdoktrynspołeczno-politycznych
(filozofiipolityki)12.Elementemkażdegoporządkuprawnegojestbowiempozo-
18M.Kordela,Zasadyprawa,Poznań2012,s.101in.
19W.Lang,Aksjologiapolskiegosystemuprawawokresietransformacjiustrojowej,[wi]Zmia-
nyspołeczneazmianywprawie.Aksjologia,konstytucja,integracjaeuropejska,red.L.Leszczyń-
ski,Lublin1999,s.47.
10K.Pałecki,Oaksjologicznych…,s.20.
11K.Pałecki,Oaksjologicznych…,s.18.
12Z.Ziembiński,Wartości…,s.39.
