Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nawschód;CzerniakównapolecenieprezydentaStarzyńskiegoobjął
jegostanowisko.Półtorarokupóźniej,11stycznia1942r.,Halina
SzwambaumwliściezgettadonauczycielkiStefaniiLiliental,
mieszkającejpostroniearyjskiej,zwierzałasię:„marzęotrawie,żeby
mócsięnaniejpołożyć,ojakiejśpolanie,odrzewach,olesie.Kiedyś
śniłomisięmorze,aletobyłprzykrysen”20.Pomiędzytymidwiema
wizjami:przyjemnąouwolnieniusięodciężaruodpowiedzialności
aprzykrąoutraconymświecie,rozciągasięgettoijegosny.
ZapewnewieluŻydówwgettachmiałosnyretrospektywne–sny
oprzeszłości,skojarzonezewspomnieniamiprzyjemnychchwil.
Wkontekściegettaodczuwanojejakonieprzyjemne,uświadamiały
bowiemogromstraty,utraconąwolność,przypominały,żegdzieś
zamuremnadalistniejeniedostępny,dalekijużświat.PodobniejakHala
śniłLutekOrenbach,którywgetciewTomaszowieMazowieckim
tęskniłdoswojejukochanej,EdithBlau,znajdującejsięwMindenkoło
Bielefeld.Zachowałosięponad100listównapisanychprzez
Lutka21,wkilkuznichodnotowanesąjegosny,wyrażającem.in.
tęsknotęzaminionymokresemwspólnegoprzebywaniazEdithigrupą
przyjaciółwBydgoszczy,gdziesiępoznaliiorganizowaliteatr
amatorski.„Tejnocyśniłomisię,żejestemwBydgoszczy,gram
wnaszymteatrzyku.Sąwszyscy:Ruth,Nusia,Bronka(tylkoCiebie
nie).JaposyłamBronkędodomu,żebymiprzyniosłabiałąkoszulę,buty
ipasek...Śmiesznie?Pocosątakiegłupiesny?Żebysobieprzypomnieć,
żecośbyłokiedyśładnegoiżeposzłogdzieśtam...jakdym...?”(list
z17stycznia1940r.).Senretrospektywny,„głupi”,przypominający
utraconąprzeszłość,wzbudzawjegoautorzezłośćirozczarowanie.
OprócztęsknotyzaprzeszłościąLutekodczuwatęsknotętakże
–amożeprzedewszystkim–zaEdith,asnyzakochanegochłopaka
najbliższesąbodajwcałymmoimzbiorzesnomzwykłym,tymzokresu
pokoju,niespenetrowanymprzezdoświadczeniegetta.Amoże
sądowodemtego,żemiłośćitęsknotamogąbyćsilniejszeniżstrach
iterrorokupacyjnejcodzienności?„Przedwczorajmiałemsen
(słyszysz?!)oTobie,pierwszyrazoddługiegoczasu.WidziałemCię
woknie,uśmiechałaśsiętakcudownie,takpiękniejakzawsze.Itojest
właśniesensżycia–uśmiech”(6lutego1941r.);„misięznowuśniłaś
