Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
jakichkolwiekśrodkówprzemocyprzytejśmiertelnościgetto
całkowiciewymrzewciągusześciulat”35.
Toszokującestwierdzenieniewywarłozresztąnanim
jakiegokolwiekwrażeniaaniw1942r.,anidwadzieścialatpóźniej.
Toebbenscoprawdautrzymywał,żewwarszawskimgetciewieleosób
„oczywiścieumierało”,alepodkreślałzarazem,iżwidziałtamrównież
wielubogatychŻydów.Takipogląd,zgodnyzoficjalnąpropagandą
niemiecką,wedługktórejtosamiŻydzibyliodpowiedzialnizaswoją
niedolę,spotykamyuwieluinnychokupantów.Pozatymbrud,nędza,
apatia,anawetwidokleżącychnaulicachtrupówzamiastwzbudzać
litość,szybkowywoływałyobrzydzenieipogardędlamieszkańców
getta.Najostrzejszeprzejawynędzymożnabyłospotkaćnaterenie
cmentarza,byłonniejakopunktemkulminacyjnymzwiedzaniagetta.
MimosurowegozakazuNiemcychętnierobilizdjęcianagimzwłokom
poupychanymnataczkach,którymitransportowanojedozbiorowych
mogił.JoeHeydecker,pracującydlaWehrmachtuwjednostce
propagandy,opowiadałpowojnie,jakzrobioneprzezjegokompana
nacmentarzużydowskimzdjęciazwłokposzływobieg.Niedługopotem
negatywyzostałyskonfiskowaneprzezoficera,którypouczyłżołnierzy,
jakdużeszkodymogłybyspowodowaćtezdjęcia,gdybydostałysię
wręcewroga36.
Spostrzegawczyobserwatormógłtakżezobaczyćsceny
rozstrzeliwaniaŻydów.PewienżołnierzWehrmachtuwspomina
ogestapowcustrzelającymnaoślepdoludzistłoczonychprzywejściu
dojakiegośbudynku.InnyNiemiecrelacjonował,żewidział,jak
wjakiejśfirmieżydowscyrobotnicy„zostaliodciągnięciodwłączonych
maszyn,zagonionoichdokupyirozstrzelanoprzyużyciukarabinów
maszynowych”37.Żołnierz,któryzatrzymałsięwWarszawiepodczas
podróżynafrontwschodni,zanotowałwdzienniku,żekażdyŻyd,który
„poupływieokreślonejprzezwładzeokupacyjnegodzinyprzebywał
wieczoremnaulicy,byłzzimnąkrwiązabijany”38.Zkoleicywil
zatrudnionywWarszawieopowiadał,żepatrolującygettopolicjancibez
ostrzeżeniastrzelalidoŻydów,jeślicizbliżylisiędomurówgetta.
Okupancimówiliwtakiejsytuacjio„odstrzale”39.
NiemieckieurzędywWarszawiebardzobrutalnieobchodziłysię
