Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Zagubionaprzestrzeńiprzymuslewitacji...
31
temdocelowymBohaterajestzawszełóżko(leżenie),punktemdocelowym
osóbdramatu-zawszedrugiedrzwi(przechodzenie).Różewiczpiszewprost
(didaskalia):
Wyglądatotak,jakbyprzezpokójBohateraprzechodziłaulica.Niektórzyprzy-
słuchująsięprzezchwilętemu,comówisięwpokojuBohatera.Czasem
wtrącająkilkasłów.Przechodządalej(s.7-8).
Akcjadramaturozgrywasięalbopodścianą,albonaowymHkorytarzu”.
Przechodzącyniekiedyzatrzymująsię,niekiedyzatrzymujeichbohater,ale
pochwiliruszajądalej,bojużsąwypieraniprzeznastępnych.Tegoruchunie
możnapowstrzymać24.Wolagospodarzadomu,jakiwolaodwiedzającychnie
majążadnegoznaczenia.Wszyscypodporządkowanisąautomatyzmowi
jednostajnegoruchu,którymechanicznieprzesuwaichzjednegomiejsca
przestrzeninadrugie:odłóżkanałóżko,oddrzwidodrzwi.Niemamowy
ożadnymwspólnymkręgu,ojakimścentrum,którebyzintegrowałoprzy-
bywającychzzewnątrzzprzebywającymwewnątrz.
BohaterpowołujesięnaKonradowerozterkizwiązanezniemocąporo-
zumieniasię:HJęzykkłamiemyślom,rozumiepani”(s.49).JednakwKartotece
tanieodpowiedniośćmyśliisłowaprzybieraformękarykaturalną.Jakikol-
wiekdialogjestniemożliwy,boniktnikogoniechceanisłuchać,anirozu-
mieć.Rozmowęzastępujechaosróżnychgłosówrozpaczliwieszukających
czyjejśuwagi.
PodobniejakHgłos”,takiHmyśl”utraciłaswójkierunek,swojąhierarchię.
Wszystkieosobydramatuchwilamistarająsiędotknąćsprawistotnych,ale
niemalnatychmiastmieszająjezbłahymiimałostkowymi.Idea,myśl,gest,
zanimjeszczezyskająswójkształt,jużprzybierająformębanału,pustego
schematu.
Konrad,bezwzględunaswewzlotyiupadki,pozostałbohateremwielkim
iniezwykłym;kimś,okogowalcząludzie,diabłyianioły.Niemożnagonikim
zastąpić.WprzypadkubohateraKartotekinawetjegopierwszoplanowośćjest
problematyczna.Autorjużnawstępiewdidaskaliachzaznacza:
„Bohaterem”sztukijestczłowiekbezokreślonegodokładniejwieku,zajęcia,
wyglądu.
HBohater”naszczęstoprzestajebyćbohateremopowiadaniaizastępujągoinni
ludzie,którzysąrównieżHbohaterami”.Wieleosóbbiorącychudziałwtejhisto-
riinieodgrywatuwiększejroli,te,któremająodgrywaćgłównerole,częstonie
dochodządogłosulubmająmałodopowiedzenia.(s.7)
OwawymiennośćBohateraprzesądzaojegodalszejkonstytucji.Jakmoże
skupiaćnasobieuwagęludziisiłmetafizycznych,skoroprawiegoniema?
CiągleHspada”,możedlategoszukaoparciawleżeniu.Wdodatku,zagubiony
24ZdaniemArturaNowaczewskiego,Różewiczzwracauwagęnanowąkategorięruchu,to
jestnaHpośpiech”,któryjestruchempozbawionymcentrum,jestkrążeniemwokółpustego
środka.Por.A.Nowaczewski,Pamięćiulica,[w:]PowracającdoRóżewicza,podred.
Z.Majchrowskiego,przywspółpracyM.Żółkoś,Gdańsk2006,s.35-37.
