Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.AntropologiczneiteologicznepoglądyPascala
25
oznaczaćbrakukompetencjipoznawczych.Dopuszczalnejestprze-
cieżzałożenie,żerzetelnaanalizadostępnychczłowiekowiobiektów
czyzjawiskpozwoliłabyorzekać-oczywiściewzgodzieznauko-
wymimetodamiekstrapolacjirezultatówpoznania-natematcało-
ściwszechświata.TejnadzieiPascalzdecydowaniezaprzeczaizara-
zemstarasiędowieśćzasadniczejinieusuwalnejzawodnościludzkiego
poznania.
Przedewszystkimczłowiekniemożeufaćswoimmożliwościomper-
cepcyjnym.Naszepoznaniezmysłowejestograniczone,odbieramytylko
wąski,wynikającyzbiologicznychuwarunkowańorganizmuzakres
bodźców28.Ponadtospostrzeżenia,ukazujączwykletylkojedenaspekt
poznawanegoprzedmiotu,nmylą”inoszukują”intelektczłowieka29.Kry-
tycznaocenadanychzmysłowychniemożedziwićwprzypadkufilozofa
taksilniejakautorMyśliosadzonegowrealiachXVIIwieku,doskonale
znającegoskrajnyracjonalizmKartezjuszaiBaruchaSpinozy.Zaskaku-
jącajestdopieroargumentacjaPascalawymierzonawsprawnośćproce-
sówmyślowych.
Zawodneokazujesię,wedługautoraMyśli,ludzkiepragnieniekon-
centracjinaanalizowanychprzezrozumzagadnieniach.Uwagęczło-
wiekabardzołatwozaburzyć:nNietrzebahukudział,abygmatwaćjego
myśli,wystarczyszelestchorągiewkinadachualboskrzypkrążka.Nie
dziwciesię,jeśliwtejchwilinierozumujedobrze:muchabrzęczymu
kołouszu”30.Równieniedoskonałajestludzkapamięć,wdużejmierze
-zdaniemPascala-mimowolna,zachowującaprzypadkowe,niepo-
trzebnetreści,anawettreścitezniekształcająca31.Najostrzejfrancuski
filozofkrytykujejednakwyobraźnię,którąnazywannauczycielkąbłędu
ifałszu”oraznnieprzyjaciółkąrozumu”
.Zamiasttwórczowspieraćpro-
cesposzukiwaniaprawdy,wyobraźniawnieuprawnionysposóbpodpo-
rządkowujesobiecałośćmyślenia,kreujefałszywyobrazrzeczywistości,
umacniairracjonalneuprzedzeniaistereotypy32.
28Por.ibidem.
29Por.ibidem,92-94.
30Ibidem,95.
31Por.ibidem,98-100.
32SzerzejoPascalowskiejanaliziewyobraźnipisałemw:M.Wójtowicz:Nauczy-
cielkabłęduifałszu,nieprzyjaciółkarozumu–kilkauwagoPascalowskiejkrytycewyob-
