Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ryshistorii
światowej
(1815-1848)
HoraceWells
chirurgii
Ryc.27.
Bólbyłjednązbarierhamującychpo-
stępchirurgii.Nawetwielcylekarzeniewie-
rzyli,abymożnabyłogoprzezwyciężyć84.
Wkrótcejednakokazałosię,żejestinaczej,
akrajem,zktóregorozpocząłsięzwycięski
pochódznieczuleniaogólnego,byłyStany
ZjednoczoneAmerykiPółnocnej.
Pierwszymśrodkiemużytymdouśpienia
choregobyłpodtlenekazotu.Właściwości
narkotycznetegogazuopisałw1799r.an-
gielskichemikHumphryDavy
.Onteżzalecił
stosowaniepodtlenkuazotupodczasoperacji
chirurgicznychinazwałgogazemrozwese-
lającym.PropozycjaDavy,egonieznalazła
oddźwiękuwEuropie,natomiastwAmery-
cedentystaHoraceWellszacząłstosować
zdobrymskutkiempodtlenekazotuprzy
usuwaniuzębów.Jednakżepublicznademon-
stracjaWellsaodurzającychwłaściwościgazu
rozweselającego,przeprowadzonawstyczniu
1845r.wkliniceJohnaC.Warrenaniepo-
wiodłasię.Przyczynąbrakuefektuanalge-
tycznegobyławadliwapodażgazuizdecy-
profesorachirurgiiobjąłw1805r.PhilipS.
dowaniezbytmałajegodawka85.
Physick.WBostoniepracowalidwajbracia
Następnymzwiązkiemchemicznymza-
Warrenowie,JosephiJohn.JohnWarrenbył
stosowanymdoznieczuleniaogólnegobył
pierwszymprofesoremchirurgiiwMassa-
eter,odkrytyprzezfarmakologaibotanika
chusettsGeneralHospital–sławnejpóźniej
niemieckiegoValeriusaCordusa86iszybko
SzkoleMedycznejHarvarda.Wklinicejego
zapomniany
.Ponownieodkryłgow1790r.
synaJohnaCollinsaWarrenademonstrowa-
aptekarzlondyńskiS.A.Frobenius,który
nowlatach1845i1846pierwszeznieczule-
opisałwłaściwościodurzającetegozwiąz-
niaogólne82.
ku.Spostrzeżenietopotwierdziłw1841r.
chemikamerykańskiCharlesT
.Jackson,
a16października1846r.,znówwklinice
Początkinowoczesnejchirurgii
Warrena,dentystabostońskiWilliamT.G.
Mortonprzeprowadziłudaneznieczulenie
Zasadniczymiczynnikami,którewpłynęły
ogólne87.Podczaspokazuoperowanownar-
naszybkirozwójchirurgiiwdrugiejpoło-
kozieeterowejpacjentaEbenaFrosta,które-
wieXIXw.,były:wprowadzenieznieczulenia
muusuniętoguzszczęki88.MortoniJackson
ogólnego,postępowaniaodkażającego,apóź-
początkowowydaliwspólneoświadczenie,
niejjałowego,oraztechnicznerozwiązania
żesąwspółodkrywcaminarkozy
.Jednak
spowodowanekoniecznościąoszczędzania
Jacksonwsposóbpodstępnyzacząłprzypi-
krwiwczasieoperacji83.
sywaćzasługiwyłączniesobie.Rywalizują-
24
82M.Friedman,G.W
.Friedland,Dziesięćnajwiększychodkryćwmedycynie,Warszawa2000,s.125–127.
83Z.Kieturakis,Historiachirurgii,w:Zaryschirurgii,Warszawa1966,s.7.
84B.Seyda,op.cit.,s.294.
85M.Friedman,G.W
.Friedland,op.cit.,s.125.
86Lekarz,chemikibotanik.ByłpierwszymEuropejczykiem,któryzsyntetyzowałeter.Wykorzystującinforma-
cje,którewXVIw.docierałyzIndii,w1540r.przeprowadziłreakcjęchemiczną,wwynikuktórejotrzymał
eterdrogądehydratacjialkoholukwasemsiarkowym.
87PomimojużwtedyzarysowującejsięrywalizacjipomiędzyJacksonemiMortonem–tenostatnizdawałsobie
sprawę,żepowinienwejśćwukładzJacksonem,którywiedziałoeterzedużowięcej.Jacksonwpadłnapomysł,
abyetermieszaćzaromatycznymiolejkami,usiłujączamaskowaćwońtegozwiązku.Mieszaninęopatentowali
podnazwąnletheon”.Obydwajwięcmielidośćpodobnyudziałwpublicznejdemonstracjidziałaniawziewnej
narkozy(oczywiścieeterowej).
88M.Friedman,G.W
.Friedland,op.cit.,s.126–127.
