Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
Rozdział1.Państwa
ManufacturingCompany(TSMC),założonaw1987r.,górującymocnonadinnymi
producentukładówscalonych.
Uznaniewzajemnejestjedyniecząstkąstosunkówmiędzynarodowychiwcale
nieprzesądzaoichcharakterze.Wątpliwaskutecznośćtradycyjnychśrodkówskła-
nianiekiedydoposzukiwaniasposobówzmianyustrojulubconajmniejtego,kto
inaileskuteczniesprawujewładzęwinnych,formalnieuznawanychpaństwach.
Intensywnośćiliczbauczestnikówgryostalezmieniającychsięregułachwydajesię
ciąglerosnąć.
Pozornieliczbapaństwniepowinnabyćtrudnadoustalenia.Wobuwcze-
śniejszychwydaniachpodręcznikanapisałem,żewsamejtylkoEuropienamiejscu
około500podmiotówpolitycznychistniejącychw1500r.pozostałoledwie18państw
w1900r.Wprawdzieróżnicamiędzypodmiotamipolitycznymiapaństwamijest
oczywista,leczwpraktycenierzadkopozostajepoledodyskusji.Jeśliściślełączymy
koniecwojnytrzydziestoletniejznarodzinamimiędzynarodowegosystemuwestfal-
skiegosuwerennychpaństw,toustalenieichliczbymożestanowićprzedmiotsporów,
niewspominającjużoichrówności.Takbyłowprzeszłości,niełatwiejjestiobecnie.
Trwająożywionedyskusjeopojmowanieiperspektywysystemuwestfalskiego.
SpojrzeniehistorykówróżnisięodprzeważającegowSM.Pierwsiskupiająsięna
konkretnymhistorycznymzachowaniuuczestnikówwojnyipostanowieniachtrakta-
tówpokojowych.Cidrudzykładąnacisknarezultatwpostacizasadniczonowego
systemu.
DlahistorykówcharakterystycznesąartykułyAndreasaOsiandera(2001)
iSebastianaSchmidta(2011).DużaodległośćdzielidominującewSM,niekiedy
sprzeczne,uogólnieniaiwyobrażeniaodrzeczywistościpierwszejpołowyXVIIw.
CelnąwydajesięopiniaStephenaD.Krasnera:
Westfalskimodel,opartynazasadachautonomiiiterytorium,przynosipro-
sty,przykuwającyuwagę,eleganckiobraz.Wnosiładwumysłypolityków.
Jestanalitycznymzałożeniemdlaneorealizmuineoliberalnegoinstytucjo-
nalizmu,zktórychkażdyprzyjmuje,żepaństwamożnatraktowaćjakgdyby
byłyoneautonomicznymi,ujednoliconymiiracjonalnymiaktorami.Jeston
empirycznąrzeczywistościądlaróżnychsocjologicznychikonstruktywistycz-
nychteoriipolitykimiędzynarodowej.Cowięcej,jestpunktemodniesienia
dlaobserwatorów,którzydostrzegająpoważnąerozjęsuwerennościwe
współczesnymświecie(Krasner1995,115).
Wojnętrzydziestoletniąkończyłytrzytraktaty:zMünsterwstyczniu1648r.
międzyHiszpaniąiHolandiąoraztraktatyzkońcapaździernika1648r.zMünster
międzyRzesząNiemieckąiFrancjąorazzOsnabrückmiędzyRzesząNiemiecką
iSzwecją.Pomińmypytanie,czywszystkietrzy,czyteżtylkodwaostatnietworzą
pokójwestfalski(Osiander2001,266,268).Podobniemożnapostąpićzinnymi
uściśleniami,włącznienawetzformalnymuznaniemsuwerennościSzwajcarii.Jed-
nakwyjąteknależyuczynićwkwestiiHsuwerennościterytorialnej”,niezbytścisłego
odpowiednikaLandeshoheit.W1648r.niedoszłodozmiandotyczącychjurysdyk-
cjiterytorialnejanigranicwjejsprawowaniu(zewnętrznewpostaciprawRzeszy
