Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
ArkadiuszBernal
łożeniepodatkunaokreślonypodmiotniemusioznaczać,żepodmiot,którywładza
publicznachciałaobciążyćpodatkiem,poniesiejegociężar.Przedsiębiorcyigospo-
darstwadomowe,naktórewładzapublicznanakładapodatki,zazwyczajniepozo-
stająbierni.Jednązformreakcjinaopodatkowaniejestprzerzuceniepodatku.
Oprzerzucalnościpodatkumożnamówićwówczas,gdyzmianapodmiotuobciążo-
negopodatkiemdokonujesięwdrodzezmianycen.Jeżelinałożeniepodatkuwywo-
łałowzrostcentowarówiusługsprzedawanychprzezpodmiot,naktórypodatek
zostałnałożony,wówczasmożnamówićoprzerzucalnościwprzód.Jeżeliciężar
podatkuobciążadostawcówpodmiotuopodatkowanego,wówczasmożnamówić
oprzerzucalnościwstecz.Wyróżnianieprzerzucalnościwprzódiwsteczjestwlite-
raturze,wtymrównieżpolskiej,powszechne[np.Zweig1923,Jaśkiewicz1964,
Gomułowicz1988,Sobiech2005,Owsiak2008].Wskazanie,któryztychdwóch
kierunkówprzerzuceniapodatkówmożebyćuznanyzadominujący,stanowiprzed-
miotdyskusji[Rothbard2008;Barnet,Block2011].
Problemprzerzucalnościpodatkuodzawszebudziłzainteresowanieekonomi-
stów.Rozważaniadotyczącetego,kogoobciążająokreślonepodatki,możnaznaleźć
wszczególnościwdziełachA.Smitha[2007]czyD.Ricardo[1957].Wpierwszej
monografiidotyczącejprzerzucalnościpodatkówanalizazjawiskaprowadzonajest
zwykorzystaniemmodelirównowagicząstkowej[Seligman1902].Istotnywpływna
rozwójwiedzywzakresieprzerzucalnościpodatkówwywarłA.C.Harberger[1962],
którydoanalizyzjawiskaużywałmodelistatycznejrównowagiogólnej.Podejście
toznalazłowielunaśladowców,którzyzmieniającpierwotnezałożeniarozwijali
model[Mieszkowski1967,McLure1971;Katz,Rosen1985].Modeledynamicznej
równowagiogólnejpozwalająwyciągnąćwniosek,żeincydencjapodatkowabędzie
miałaróżnyprzebieg,wzależnościodtego,czyanalizowanajestwkrótkim,czy
długimokresie[Kotlikoff,Summers1979;Summers1984].Wbadaniachnadprze-
rzucalnościąpodatkówmożnarównieżdostrzecnurtbadańempirycznychdotyczący
podatkówpośrednich.Istotnaichczęść[Chouinarda,Perloff2004;Doyle,Samph-
antharak2008;Almiin.2009;Marion,Muehlegger2011]dotyczyprzerzucalności
wprzódakcyzynapaliwa.Badaniatepozwalająwyciągnąćwniosek,żezasadniczo
rzeczujmującakcyzanapaliwawcałościprzerzucanajestnakonsumentów,przy
czymwokreślonychwarunkachwniosektenpodlegamodyfikacjom.Wartoprzy
tymzwrócićuwagę,żeakcyzanapaliwamożebyćuznanazapodatekregresywny,
zarównogdyrozpatrywanajestwujęciurocznym,jakiwdłuższejperspektywie
[Chernick,Reschovsky1997].Zróżnicowaniepoziomuakcyzynaróżnerodzajepa-
liwapowodujenietylkozmianycentegopaliwa,alerównieżzmianycensamocho-
dówwzależnościodrodzajusilnika(diesellubbenzynowy)[Verboven2002].Ba-
daniaempirycznenadprzerzucalnościąpodatkówdotycząrównieżpowszechnych
podatkówobrotowych,takichjakpodatekodsprzedażyipodatekodwartoścido-
danej.ZbadańprzeprowadzonychwStanachZjednoczonych[Poterba1996;Besley,
Rosen1999]możnawyciągnąćwniosek,żepodatekodsprzedażyjestcodozasa-
dywcałości,bezpośredniopozmianiestawkiprzerzucanynakonsumentów,choć