Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Filozofiaryzyka–nowetendencje
35
uznał,żemetodyempiryczne,jakimiposługująsiębadacze,dostarczająwiedzy
niepewnej,ponieważempiryczniemożnastwierdzićtylkoprzemijającefakty,
naukanatomiastszukaprawdponadczasowych.Historiafilozofiiinformujem.in.
obadaniachprowadzonychnadteoriąnaukiwubiegłychstuleciach.
WXVIIwiekunowąkoncepcjęnaukiprzedstawiłI.Newton,przyjmując,że
formułymatematycznemająznaczeniefilozoficzne.WXVIIIwiekunajważniej-
sząrolęwokreśleniuistotyizadańnaukiodegrałI.Kant,którypoddałnaukę
analiziefilozoficznej.WXIXwiekuA.Comtedokonałpodziałunauknakon-
kretneiabstrakcyjne.Uznał,żetakienaukiabstrakcyjne,jakfizykaichemia,
zajmująsięprocesamikształtującymirzeczy,akonkretne,np.mineralogia,zaj-
mująsiętylkosamymirzeczami.H.Spenceriewolucjoniści,rozwijającdarwi-
nowskąideęewolucji,spowodowaliznaczneprzemiany,wprowadzającdoteorii
naukibiologicznypunktwidzenia.W.Windelbandpodkreślał,żeróżnicapomiędzy
różnymitypaminaukipoleganatym,żejedneustalająprawa,adrugiefakty.
WXXwiekuprocestenbyłrozwijanyzuwaginaeksplozjęodkryćnaukowych.
Mówiąconauce,masięnamyślikonkretnądziedzinę.Ponadtoobserwujesię
tendencjędoprzekazywaniakwestiifilozoficznychnaukomszczegółowym.
Wubiegłymwiekuukształtowałosięnaukoznawstwo,którezaczęłofunkcjono-
waćjakowyodrębnionadyscyplina,obejmującazespółwielunauk,wtympsy-
chologięisocjologięnaukiorazorganizacjęnauki.
Uczonyselekcjonujeokreślonecelebadawczeiustalaprecyzyjnieobszarswo-
ichbadańnaukowych.Wtensposóbchceonzdobyćodpowiedniąwiedzę,usta-
lićinastępniedoskonalićokreślonemetodybadań,atakżeformułowaćpewne
podstawowepojęcia.Badaczryzykapowiniendojśćdoopracowaniasuigeneris
nzawodowejmacierzy”wswojejdyscyplinie.
Ważnymkryteriumzaakceptowaniawypracowanychmetodidefinicjijest
zgodnośćuczonychcodoprzydatności,adekwatnościizgodnościtychnarzędzi
zosiągniętymiwynikamibadań.Dalszymkrokiemjestdostosowaniemetodbadań
nadryzykiemdometodznanychzpodręcznikówstosowanychwinnychdyscy-
plinachnaukowych.Narzędziabadawczestosowanetakżeprzezinnychbadaczy
posiadająbowiemwspólnecechy,zarównojeżelichodziometody,jakidefini-
cje.Bywajednak,żewystępujątrudności,zwłaszczawtedy,kiedyuzyskane
wynikipozostająwsprzecznościzwynikamiuzyskanymizapomocąinnych
metodinarzędzialbokiedywręczuniemożliwiająprowadzeniebadań.Jednak
uczonymożeodnieśćsukcesiosiągnąćzałożonycel,kiedybędziedysponował
odpowiednimikryteriamiprowadzeniabadań.
Zgodniezprzyjętymwteoriinaukikryteriaminazywaniabadaczy,możemy
przedstawicielidyscyplinyryzykanazwaćbadaczamiindywidualnymi.Wten
sposóbmożemyichodróżnićoduczonych,którzysąteoretykaminauki.Uczo-
nychmożnasklasyfikowaćwedługtrzechgruptematycznych:
