Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.ODMIANYMONARCHIIWPOLSKICHIO;CYCHKLASYFIKACJACH…
59
Podrugie,niekażdakonstytucjamonarchiiparlamentarnejtegookresubyłaści-
ślewzorowananabelgijskiejczyfrancuskiej(por.Portugalia,Piemont,Brazylia)121
ichociażzpewnościąwywarłyonedużywpływnaustrójwiększościówczesnych
państw,towpoczątkachXIXw.pojawiłysiętakżepropozycjealternatywne(np.
modelportugalski,państwaniemieckie1814–1829122).
Potrzecie,ustanowieniemonarchiikonstytucyjnejwwersji,wktórejwrolisu-
werenawystępowałnaród,aniekról,niezawszebyłoefektemodebraniawładzy
absolutnemumonarszeprzeznaród.Belgiabyłazupełnienowympaństwem,niepo-
siadającymwłasnejdynastii.Oniepodległości,ustrojuidynastiizdecydowałKon-
gresNarodowy–reprezentacjanarodowa.WNorwegiiniebyłoarystokracjijako
grupystanowiącejnaturalnewsparciedlakrólawokresietransformacjiustrojowej
zmonarchiiabsolutnejnakonstytucyjną123.Norweskąkonstytucjęz1814r.opra-
cowałnaróditoonprzewidziałdlasiebiefunkcjęustawodawczą,którąparlament
wykonywałwjegoimieniu.
Poczwarte,wniektórychpaństwachdoszłopóźniejdopowrotumonarchiiab-
solutnej(np.Hiszpania1814r.)czyustanowieniakrótkotrwałejrepubliki(Grecja
1829r.).Okresponapoleońskiejrestauracjimonarchiiwwynikuustaleńkongresu
wiedeńskiegozaowocowałtzw.konstytucjamilegitymistycznymi,opartyminasilnej
niżwAnglii.Władzęustawodawcząpowierzonodwuizbowemuparlamentowi,złożonemuzIzby
LordówiIzbyNiższejzdużąłagodniejszymicenzusamiwyborczyminiżweFrancjiczyAnglii.
Królniebyłczęściąparlamentu,aleodrębnymizewnętrznymorganem.Zatwierdzałaktyparla-
mentu.Królsprawowałwładzęwykonawczą,którąmógłjednakwykonywaćwyłączniepoprzez
ministrów.Monarchicznakonstytucjahiszpańskaz1812r.równieżnawiązywaładorozwiązań
francuskichz1791r.,alepozostawiałakrólowiznaczniewięcejuprawnień.Odangielskiejróżniła
sięprzedewszystkimtym,żeparlament(Kortezy)byłjednoizbowy,niebyłowięcodpowiednika
angielskiej,sycylijskiejczypóźniejszejfrancuskiejIzbyLordówjakonaturalnegosprzymierzeńca
królawparlamencie.J.K.Bluntschli,memeory…,s.325–326.
121KonstytucjaPortugaliioktrojowanaw1826r.przezPedroIbyławzorowananabrazylijskiej
z1824r.,którąnadałtensamwładcajakocesarzBrazylii.Konstytucjeoktrojowanewlatach20.
XIXw.przezwładcówpaństwwłoskich(np.KrólestwaObojgaSycylii)odwoływałysiędowzor-
cówhiszpańskich,podobniejakStatutfundamentalnyPiemontu,którystałsiępóźniejaktem
konstytucyjnychzjednoczonychWłoch.
122Istotneznaczeniedlakonstytucjiprzyjmowanychpo1814r.wpaństwachniemieckich,
poczynającodKsięstwaNassau(1814)poKsięstwoSaksonii-Meiningen(1829),miałzjednej
stronynaturalnykonserwatyzmNiemcóworazsilnapozycjatradycyjnychgrupspołecznych,któ-
rezdecydowałyosilniejszejpozycjikrólaniżwkarciefrancuskiej,zdrugiej–chęćuniezależnienia
sięodwpływowychsąsiadówstawiającychnasilnerządymonarsze,cowpływałonawybórmo-
narchiikonstytucyjnejoograniczonej(wporównaniuzabsolutną)władzymonarchy(J.K.Blunt-
schli,memeory…,s.332–333).
123Oilewładcyabsolutnibudowaliswojąnadrzędnąpozycjęustrojowąnaantyarystokratycz-
nymsojuszuzmieszczaństwem,otylewzrostznaczeniamieszczaństwazagrażającymonarchom
pchnąłichponowniewobjęciaarystokracji.RzadziejprzywoływanymprzykłademjestDania,
gdziewprowadzeniemonarchiidziedzicznejjakowstępudomonarchiiabsolutnejmiałostricte
antyszlacheckicharakter(K.J.V.Jespersen,AHistoryofDenmark,NewYork2004,s.35).
