Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
np.niktniemożeczerpaćkorzyścizwyrządzonegoprzezsiebiezła,zasadawolności
słowa),którewprawdzietraktujesięzazasady,aleniewątpliwieprzynależądo
kategoriireguł,tj.albomożnajespełnićalbonie
38;przypominającezasadyreguły
(njak-zasadyreguły”,np.niektóretzw.value-principles,tzn.normychroniące
określonewartości),czyliregułyokognitywnielubocennieotwartymzakresie
zastosowania;właściwezasady(np.zasadawolności,zasadarównościiinnevalue-
principlesigoal-principles
39).WedługAarnioniemawyraźnychgranicpomiędzy
tyminormami,możnamówićjedynieostopniowymprzechodzeniuodjednejdo
następnejkategorii.Partykularnanormajestnietyleregułąlubzasadą,cobardziej
lubmniejprzypominaregułębądźzasadę
40.
CzteryrodzajenormwyróżniłrównieżR.Siltala.Kryteriumpodziałuuczynił,
nawiązującdoR.Summersa,stopieństrukturalnejformalności
41.Regułyoperują
wedługbinarnegomodelunallornothing”,zasadyzaśznamionujegradacyjność
realizacji.Regułydzieląsięnawpełninkonkluzywne”,jeśliniedopuszczalnesą
wobecnichwyjątkiinpodważalne(słabe)”dopuszczającewzględemsiebiewyjątki
blokująceichzastosowaniepomimospełnieniahipotez.Zasady/wymogipolityki
prawnejtonormypodatnenaprzeważenie(ang.outweighable),tj.przeciwne
argumentyocharakterzesubstancjalnym(ang.content-boundreasons)mogąwyłą-
czyćichzastosowaniewkonkretnejsprawie.Czwartąkategoriąobokpodważal-
nychiniepodważalnychregułorazprinciples/policiessąnwysoceprzekonujące”
(ang.highlypersuasive)prawnestandardywykluczającemożliwośćodstępstwaod
zasadiwymogówpolitykiprawnej.Pierwszyrodzajnormcharakteryzujesięwy-
sokimstopniemprawnejformalności,drugiiczwartystopniempośrednim,azasa-
dyprawastopniemniskim.Niskistopieńprawnejformalnościzasadoznaczasłabą
relacjępowiązaniapomiędzyzbioremprawniedoniosłychfaktówaprawnymi
konsekwencjamiichzaistnienia.Mówiącinaczej,wystąpienieokolicznościobję-
tychzakresemzastosowaniazasadnieprzesądzaprzyjęciadeterminowanegoprzez
ichzakresnormowaniarozstrzygnięcia,zpowodumożliwościwystąpieniaaksjo-
logicznychiteleologicznychkontrargumentów
42.
Najczęściejzwolennicysłabejtezy,jeżelijużpodająkryteriadystynkcji,to
zwyklewskazują,żegradacyjneróżniceodnosząsiędoliteralnejprecyzjiidonio-
słościaksjologicznej.Popierwsze,regułyuchodzązanormybardziejprecyzyjne
38ZestanowiskiemAarnio,jakobyzasadęwolnościsłowamożnabyłowcałościspełnićlubnie
(model„allornothing”)możnapolemizować.Zasadatamacharaktertypowooptymalizacyjny
ioperujewedługDworkinowskiegoschematunmoreorless”.
39OdpowiednikDworkinowskichprinciplesipolicies.
40A.Aarnio,TakingRulesSeriously,(w:)LawandtheStatesinModernTimes,red.W.Mai-
hofer,G.Sprenger,ARSP1990,nr42,s.184-185.Por.idem,ReasonandAuthority.ATreatiseon
theDynamicParadigmofLegalDogmatics,Aldershot-Brookfield1997,s.175.
41Pozostałeczterykryteriaprzyjmowanedoopisuróżnicpomiędzyregułamiazasadamito:for-
malnośćkonstytutywna-podstawaobowiązywanianormyprawnej;systematyczna-spójnośćzbioru
normprawnych;formalnośćobowiązywania-mocobowiązującanormylubjejnodporność”na
późniejsząmodyfikacjęwprocesieadjudykacyjnym;metodologiczna(argumentacyjna)-sposób
wjakinormauczestniczywprocesieadjudykacyjnymczysposób,wjakijestodczytywana.
42R.Siltala,op.cit.,s.50-58.
25
