Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
odzazwyczajjęzykowoogólnychzasad
43.Niekiedytłumaczysię,żeprawidłowość
tajestrezultatemtego,iżregułytokonkretyzacjazasad,rezultatichwyważenia
(por.rozdz.3.4).Nienależyjednakwyprowadzaćztegozbytprostejkonkluzji
przeciwstawiającejsemantyczniejasnąregułęznaczeniowoniedookreślonejzasa-
dzie.Możnabowiempodaćrównieżprzykładytreściowoklarownychzasadinie-
jednoznacznychreguł
44.Podrugie,zwracasięuwagę,żetreśćzasadjestnprzesy-
cona”wartościami,którenormytewyrażająichronią.Eksponujesięzatem
aksjologicznywymiarzasad.Niezaprzeczalnypozostajejednakfakt,żetakże
regułyodnosząsiędowartości,zapewniającichochronę
45.Skorokażdanormajest
ukierunkowananajakiścel,tokażdanormapełnirolęśrodkadorealizacjiwartoś-
ci.Wprzypadkuregułchodzioconajmniejdwarodzajewartości:formalnawar-
tośćstabilnościipewnościprawaorazwartośćsubstancjalnazwiązanawłaśnie
zcelemstojącymupodstawreguły
46.
Słabatezadystynkcjiniemacharakterujednolitego.Możnawskazaćwieleczęś-
ciowoodmiennychprzykładówtego,jaknegującróżnicęjakościową,podkreślasię
gradacyjneodmiennościpomiędzyregułamiazasadami.Ciekawąegzemplifikację
postrzeganiaobutychrodzajównormstanowitzw.zintegrowanakoncepcjazasad
iregułsformułowanazapomocąjednejzlogikpodważalnych(ang.defeasible
logic),tj.Reason-BasedLogic(RBL).RBLjestlogikąodnoszonądonormiargu-
mentówopartychnanich,niezaśdozdań.Wchodziwskładlogikniemonotonicz-
43Ogólnośćzasadprawabywautożsamianazniejednoznacznością,nieostrością,ocennościąpo-
szczególnychwyrazów,czywyrażeńskładającychsięnaichliteralnyzapis.Niejesttojednakjedyna
przyczynaichnieokreśloności.WedługS.Meiryźródełniniejszejwłaściwościzasadprawanależy
upatrywaćwotwartymzakresiejejhipotezy(por.zujęciemzasadprawaprzezM.AtienzęiJ.Ruiza
Manero,rozdz.2.1.5),któraprzeciwniedohipotezyregułyniewyznaczażadnegokonkretnegopo-
winnegozachowania,leczwskazujeceledoosiągnięcia.Zaznaczasiętutajtzw.otwartatekstowość
(ang.opentexture)tejkategoriinorm.Otwartatekstowośćdotyczytakżereguł.Wprzypadkujednak
regułhipotezamożezawieraćopisdziałania,którechoćcharakteryzujesiępewnymstopniem
abstrakcji,niejednoznaczności,niekompletności,tomimotowciążjestczęściąskładowąnormy.
Tymczasemhipotezazasadniezawieraopisużadnego,choćbyogólnieinieostroujętegozachowania.
Domyślniezachowaniemtymsąśrodkiskutecznedoosiągnięciaantycypowanegocelu.Dlatego
każdyczynwystarczającydourzeczywistnieniapożądanegostanurzeczynależyuznaćzamieszczący
sięwhipotezietejzasady.Hipotezazasadymawięcwcałościotwartątekstowość,jestnieokreślona.
Wymagazrekonstruowaniabazującegonawiedzyokauzalnychrelacjachpomiędzykonkretnym
działaniemaznanymcelemnormy.Autorpodajeteżkilkarodzajówotwartejtekstowości:under-
determination,overdetermination,constitutionalmutation,alterdetermination.S.Meira,Rulesand
PrinciplesinLegalReasoning.AStudyofVaguenessandCollisionsinArtificialIntelligenceand
Law,Information&CommunicationsTechnologyLaw2001,vol.10,nr1,s.67-77.Rozumienie
przezautorahipotezynormyprawnejzbliżasiędocharakterystykidyspozycjinormyprawnejwpol-
skiejteoriiprawa.
44NanieprzydatnośćtegokryteriumzwracauwagęH.Avila.Wjegoocenie,każdanormajest
wjakimśstopniuniedookreślona.Ponadto,skorostosowanienorm,takregułjakizasad,następuje
wtokuproceduryważenia,topoczątkowasemantycznaokreślonośćjednejnormymożezaniknąć,
apozornaniedookreślonośćdrugiejmożeulecniwelacjiwokolicznościachkonkretnejsprawy.
H.Avila,op.cit.,s.45.
45A.Aarnio,Taking…,s.181.
46H.Avila,op.cit.,s.25i45.Brazylijczykdodaje,żeznaczenieregułmożebyćmodyfikowane
zewzględunawartości,którechroniątereguły.Wydajesięjednak,iżwartościnietylezmieniają
znaczeniereguł,coprzezichpryzmatznaczenietojestdopierorekonstruowane.
26
