Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.Etiologiachoróbpsychosomatycznych
27
dowaniedominujewichżyciu.Realizującswojąrolęzawodową,kierują
sięwysokimiambicjami,obowiązkowością,rzetelnościąiwytrwałością.
Niezwracająuwaginaewentualneprzeszkodymogącesiępojawićprzy
wykonywaniupowierzonychimzadań,zawszelkącenępróbująosią-
gnąćzałożonycel.Specyfcznedlatychosóbjestciągłedziałanieukie-
runkowanenaosiąganiecoraztoambitniejszychcelów,zzaznaczającą
siętendencjądodominacjinadinnymi.Wzwiązkuztym,iżwzórzacho-
waniaAjestpochodnąpewnychcechosobowościowychisytuacyjnych,
uwydatniasięwokreślonychsytuacjachocenianychprzezosobęwka-
tegoriiwyzwanialubzagrożenia.Znajdujekonsekwencjewfunkcjo-
nowaniujednostkinawielupłaszczyznach,pozostająctakżewbliskiej
relacjidoschorzeńichoróbprzezniądoświadczanych.Wieloletniejuż
badaniawykazały,iżryzykozachorowanianachorobyukładukrążenia
orazróżnorodnedolegliwościprzewodupokarmowego(wtymchoroby
wrzodowej)zwiększasięprzywystępowaniutegotypuzachowania,od-
działującegozarównonazmniejszenieogólnejodporności(mechanizm
niespecyfczny),jakizapośrednictwemcechosobowościowychitempe-
ramentalnychorazwzorów:percepcyjnych,reagowaniaemocjonalnego,
wegetatywno-somatycznego(Wrześniewski1993;por.Tylka2000).
NietylkotyposobowościiwzórzachowaniaApredysponująjednost-
kędozachorowania.Zbieżnośćbowiemneurotycznościzintrowersją,
składającesięnatyposobowościC,wyrażającejsięnaprzykład:wobni-
żonympoczuciuwłasnejwartości,bierności,skłonnościdonegatywnego
nastrojuipesymistycznejpostawywzględemprzyszłości,wwiększym
stopniuwporównaniuzinnymicechamiosobowościpowiązanajestzry-
zykiempojawieniasięchorobynowotworowej(Oleś2003).
Stwierdzeniestopniaudziałuzmiennychosobowościowychwpo-
wstawaniuchoróbpsychosomatycznychjestotyleutrudnione,iżwięk-
szośćprowadzonychwtymzakresiebadańmacharakterretrospektywny,
cowiążesięzpewnymryzykiembłęduiwrezultaciezbrakiempewno-
ściwysuwanychwniosków.ZdaniemK.Wrześniewskiego(1993;2005)
uprawniająonedosformułowaniapewnegouogólnieniawyrażającego
sięwtym,iżmożliwejestistnieniecechosobowościowych(nastawień,
predyspozycji)zwiększającychprawdopodobieństwopojawieniasięcho-
robyprzywspółwystępowaniuinnychczynnikówryzyka,naprzykład
sytuacyjnychipośredniczącejroliemocji,którychtreść,natężenieoraz
czastrwaniawarunkowanyjestokreślonymicechamiosobowościido-
świadczanąsytuacjązokreślonymikomponentamiwegetatywno-soma-
tycznymi(por.Dolińska-Zygmunt1996c).
