Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
JacekCzaputowicz
rzeczywistośćpozanaszympostrzeganiem.Napoziomiemetafizykioferujeramydozro-
zumieniarelacjimiędzyaktoramiastrukturami.Napoziomiemetateorii,któraokreśla
wymagania,jakiepowinnospełniaćbadanienaukoweorazdostarczastandardówjego
oceny,dotyczyalternatywnychwyjaśnieńiprogramówbadawczych.Jesttakżeteorią
szczegółowąwramachstosunkówmiędzynarodowychistudióweuropejskich,która
uznajerolęwiedzyipodzielanego(intersubiektywnego)znaczeniawspołecznejkon-
strukcjirzeczywistości1.
Konstruktywizmwstosunkachmiędzynarodowychukształtowałsięwlatach90.
XXw.wopozycjidodominującegoparadygmaturacjonalistycznego.Dojegorozwoju
przyczyniłosięzakończeniezimnejwojny,czegonieprzewidziałyteorieracjonalistycz-
ne(neorealizmineoliberalizm)2.CzerpiezkoncepcjiwspólnychtożsamościKarla
DutschaiteoriistrukturacyjnejAnthony’egoGiddensa.Nawiązujedorealizmukrytycz-
negoRoyaBashkara,któryuznaje,żezjawiskaspołeczneistniejąniezależnieodich
interpretacjiprzezjednostki,alerozumienietychzjawiskwpływanadziałaniajedno-
stek.Badaczmusizatemrozumiećzarównorzeczywistość,jakispołecznąkonstrukcję
tejrzeczywistości3.
Debatamiędzypozytywistamiinaukowymirealistamiwramachfilozofiinaukito-
czyłasięwokółrelacjipodmiot-strukturaorazstatusuontologicznegotakichzjawisk,
któreniemogłybyćbezpośrednioobserwowane.Naukowirealiścitwierdzili,żeświat
istniejepozanaszymdoświadczeniem4.Istnieniebytówmożnawywieśćzobserwowa-
nychrezultatów,którychsąoneprzyczyną.Naprzykładpaństwasąbytamirealnymi,
ponieważichstrukturagenerujeobserwowalnerezultaty5.Faktyspołecznezależąod
porozumieniazawartegomiędzyludźmi,sąonefaktami,dlategożeludziezgadzająsię
codoichistnienia.Wspólnerozumienienadajeprzedmiotomfizycznymcelipoma-
gatworzyćrzeczywistość.Faktemspołecznymjestnp.pieniądz,suwerennośćczypra-
waczłowieka.
Powstaniekonstruktywizmuwlatach80.XXw.ożywiłodebatęnatematpoziomów
analizywstosunkachmiędzynarodowych.Dotyczyłaonaontologii,czyliuznaniaprzez
poszczególneteorietego,zjakichjednostekskładasięświat,cojestbytemspołecznym
1E.Adler,ConstructivismandInternationalRelations,w:HandbookofInternationalRelations,
W.Carlsnaes,Th.Risse,B.Simmons(red.),ThousandOaks2002,s.96.
2J.Sterling-Folker,ConstructivistApproaches,w:MakingSenseofInternationalRelations
Theory,J.Sterling-Folker(red.),wyd.drugie,Boulder2013,s.127;S.Guzzini,AReconstruction
ofConstructivisminInternationalRelations,nEuropeanJournalofInternationalRelations”2000,
t.6,nr2,s.154-155.
3Natematrelacjimiędzyrealizmemkrytycznymakonstruktywizmemzob.:A.Visvizi,Realizm
krytycznyimorfogenezawobecmetateoretycznychpułapekkonstruktywizmu:odteoriidoprak-
tykiwstosunkachmiędzynarodowychistudiacheuropejskich,w:Teoriewstudiacheuropejskich,
J.Ruszkowski,L.Wojnicz(red.),Szczecin-Warszawa2012,s.56-77.
4S.Smith,PositivismandBeyond,w:InternationalTheory.PositivismandBeyond,S.Smith,
K.Booth,M.Zalewski(red.),Cambridge1996,s.11-46.
5A.Wendt,TheAgent-StructureProbleminInternationalRelationsTheory,nInternational
Organization”1987,t.41,nr3,s.350.
