Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
KatarzynaBuczek
niuKomisjiEdukacjiNarodowej.Wnaturalnysposóbskoncentrowałowsobie
obokdoświadczeńKomisjitęsknotęzautraconąRzeczpospolitąimarzenieojej
odzyskaniu.Młodzieżwychowanawtejszkolemiałabyćzbiorowymdepozy-
tariuszemwartościpatriotycznychinadziejąnaodrodzeniewolnegopaństwa.
Wosiągnięciutegocelumiałdopomócprogramnauczania,realizowanyzgodnie
znową,oświeceniową,zalecanąprzezKomisjęmetodą.Odchodzenieodedu-
kacyjnegowerbalizmu,głoszonejużwXVIIw.przezJanaAmosaKomeńskiego,
opieraniewiedzynadoświadczeniuirozumiewymagałodobrzewyposażonych
pracowni,zwanychgabinetami,wktórychuczniowiepodokiemnauczyciela
moglibypoznawaćieksperymentować.Zapleczedydaktycznewzasadniczy
sposóbwpływałonajakośćkształcenia,alebyłoteżkosztowne,dlategowspie-
ranoszkołędarami,ważnymimaterialnie,aleteżwzmacniającymispołeczne
więzyiświadomośćznaczeniaGimnazjumWołyńskiego.
Krzemieniecmabogatąliteraturę.Chronologicznierzeczbiorąc,wniespeł-
na10latpozamknięciuszkołyburzęwywołaływydanew1841r.Mieszaniny
obyczajoweprzezJaroszaBejłę,którychautorembyłHenrykRzewuski.Ichociaż
poświęciłszkolezaledwiekilkastron,zarzuciłabsolwentompowierzchowność
wykształceniapołączonązzarozumiałością.Niezbytpochlebneopinienatemat
szkołypojawiałysięjużwcześniej,alewrękopisie,jaknp.wspomnieniaSta-
nisławaMorawskiego2.Niemiaływięctakiegospołecznegooddziaływaniajak
drukipozostałynauboczuoficjalnychpolemik,którychdziewiętnastowieczne
dziejeprzedstawiłaEwaDanowskawartykulePoupadkuLiceumKrzemienieckie-
go(1805–1832).Polemikiiwspomnienia3.PodkonieclatpięćdziesiątychXIXw.
wśrodowiskuabsolwentówzrodziłasięideautrwaleniahistoriiszkoły–itouru-
chomiłofalęspisywaniawspomnień.Niemogłyonebyćobiektywnejużchoćby
zracjidystansuczasowego.Starsipanowiewspominalilataswegodzieciństwa,
2WspomnieniaStanisławaMorawskiegozlat1818–1825ukazałysiędrukiemporaz
pierwszyw1924r.Jegoniepochlebnaopiniaouczniachkrzemienieckichdotyczyłaprzede
wszystkimproblemówwychowawczych.ZarzucałzbytświatowewychowanieuczniówTade-
uszowiCzackiemu,którynzachęcałmłodzieżdouczciwychposalonachzabaw.Puszczałją
nawieczoryibale.[ł]Przywyklimalcamijeszczedoelegancjiwsukni,fryzowaniagłowy
,
zgrabnegotańczenia,prowadzeniazdamamipogawędki(causerie),jużsięnadojrzałychludzi
ochapiaćchcieli.[ł]Krzemieniecdawałludziświatowych,alepohajdamackuprzetartych
izdolnych,alezarozumiałychtak,żetenpowierzchownypolorprzechodziłgranicedobrego
smaku,aludziemłodzikrzemienieccy
,ściślewziąwszy
,krzeszącogniazpodkówek,chwytali
więcejwiadomościzsalonów,niżgruntownejnaukizksiążek”,S.Morawski,Kilkalatmłodości
mojejwWilnie(1818–1825),Warszawa1924,s.171–172.
3E.Danowska,PoupadkuLiceumKrzemienieckiego(1805–1832).Polemikiiwspomnienia,
nAnnalesAcademiaePedagogicaeCracoviensis”,StudiaHistorica,t.VII,2008,s.76–91.
