Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
jakonowaziemskapotęgamajądośćsiłyiuniwersalnego
znaczenia,bypodjąćwalkęzpotężnymimocami
przyrody.PaulCrutzen,któryzostałuhonorowany
nagrodąNoblawdziedziniechemiizaswojebadanianad
dziurąozonową,nawiązałnaprzełomiestulecidotych
refleksji.Wopublikowanymwroku2002artykulepod
tytułem„GeologyofMankind”dlaczasopisma
naukowego
Nature
opisujeonwogólnychzarysach
wzrastającywpływczłowiekanaświat
biofizyczny[3].Proponujeon,żebypocząteknowejepoki
wdziejachZiemidatowaćnawynalezieniemaszyny
parowejprzezJamesaWattawroku1784.Odtegoczasu
człowiekzmieniaklimatZiemiwskutekzwiększania
zawartościwęglawatmosferze.Wrezultaciekończysię
epokatrwającego10tys.latokresustabilnychwarunków
klimatycznych,podczasktórejtemperaturywahałysię
tylkowprzedziale1°C.Crutzenuważa,żenaukowcy
iinżynierowiepowinniwziąćnasiebieodpowiedzialność
zato,żebyprzeprowadzićludzkośćprzeztenkryzysowy
okreswkierunkustabilnegozarządzaniaśrodowiskiem.
Nieistniejejużprawieżadenzakątekplanety,którynie
wykazywałbyśladówdziałanialudzkiego.Wielkieobszary
powierzchniZiemiukształtowanesąprzezludzi.Jeszcze
tylkoniecałą¼krajobrazów–zwłaszczapokrytelodem
okolicepodbiegunoweiwielkieobszarypustynne–zalicza
siędoterenówpozostającychwstaniedzikim.Mamy
wpływnamorza,naświatzwierzątiroślin,nażyzność
glebiobiegwody.NawetklimatipowłokaozonowaZiemi
niesąjużzjawiskamiczystonaturalnymi.Historię
gatunkowąludzkościmożnaujmowaćjakohistorię
rozciąganiaświataludzkiegonaświatnaturalny.
OdwygnaniazRajuczłowiekzmieniatopografięplanety.
Stworzeniestajesięstwórcą,potężnymczynnikiem
ewolucji.Zaczynasiętojużodwczesnychformrolnictwa
iudomowieniadzikichzwierząt.Impotężniejszestawały
sięnarzędzia,zapomocąktórychczłowiekdobierałsię
doprzyrody,tymszerszyigłębszystawałsięślad,który
onepozostawiały.Lasyzostaływykarczowane,rzeki
uregulowane,morzuzostaływydartenoweobszarylądu
