Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Odmiany
Hodowlaziemniaka
A
B
C
D
E
F
Fot.J.Plich
4
Fot.1.ZróżnicowaniefenotypowewśróddzikichiuprawnychgatunkówSolanum:
A)wybranegatunkiSolanumzkolekcjiIHAR-PIBO/Młochów;gatunekSolanumpolytrichon:B)roślinawdoniczce,C)jagodyiD)bulwy;
E)iF)bulwyodmianwspółczesnychoprymitywnymkształcie.
Historiaziemniakajakoroślinyupraw-
nejrozpoczęłasięponad8000lat
temuwandyjskichrejonachAmeryki
Południowejodudomowieniaprzez
miejscowąludnośćtuberyzującychga-
tunkówSolanum.Odtamtejporyziem-
niakprzeszedłdługądrogę:odlokalnej
andyjskiejrośliny,zktórejuzyskiwano
niewielkąliczbęmałych,leczpożywnych
bulw,donowoczesnejroślinyuprawnej,
którejpotencjałplonotwórczyprzekra-
cza100tonz1haupraw.Obecnie
ziemniak(SolanumtuberosumL.)upra-
wianyjestwwiększościkrajówświata
niemalnawszystkichkontynentach
inależydoczterechnajważniejszychdla
globalnegobezpieczeństważywnościo-
wegoroślinuprawnych.Tęniesamowitą
„globalnąkarierę”ziemniakzawdzięcza
swojemupotencjałowigenetycznemu,
którypozwoliłnatakogromnypostęp
biologiczny.Postęptenzostałosiągnięty
wciągutysięcylatstopniowego„ulep-
szania”przezczłowiekatejrośliny,lecz
towprzeciąguostatnichokołodwudzie-
studekadnastąpiłorewolucyjnewręcz
przyspieszenietegoprocesu.Zjednej
stronybyłtoczasogromnegozapotrze-
bowanianaziemniakaijegoekspansji
nawszystkichkontynentach,azdru-
giejstronybyłtoczasintensywnych
pracnaukowychihodowlanychnadtą
rośliną,dziękiktórymziemniakosiągnął
swojądzisiejsząpozycję.Obecnie,aby
utrzymaćwysokietempopostępuwho-
dowliziemniakaangażujesięogromne
nakładyiwykorzystujenajnowszezdo-
byczenaukowezdziedzinybiotechno-
logii,bioinformatykiczytechniki.Wcelu
usprawnieniaprocesuhodowlicoraz
częściejwykorzystujesięzautomatyzo-
wanegenotypowanieifenotypowanie,
adecyzjeselekcyjnepodejmujesięna
podstawieanalizydanychkomputero-
wych.Jesteśmyrównieżwokresieprze-
łamywaniamonopoluhodowlitradycyj-
nychtetraploidalnychodmianziemniaka
rozmnażanychwegetatywnie,przezhe-
terozyjnąhodowlędiploidalnychodmian
mieszańcowychziemniaka.Rozpoczę-
tywczasachprekolumbijskichproces
ulepszaniaziemniakatrwanieprzerwa-
niedodziś,anajbliższelataprzyniosą
wieleinnowacyjnychrozwiązańwdzie-
dziniehodowliziemniaka,cozpewno-
ściąprzełożysięnajeszczepełniejsze
wykorzystaniepotencjałutejwspaniałej
rośliny.
Pochodzenieisystematyka
ziemniaka
Ziemniaknależydobardzolicznejro-
dzinySolanaceae,któraobejmujeokoło
3000-4000gatunkówz90rodzajów.
Dorodzinytejnależątakżeinnerośli-
nyuprawne,takiejakchoćbypomidor,
tytoń,paprykaczybakłażan(Machida-
-Hirano,2015).Ziemniakuprawny,wraz
zjegotuberyzującymi(wytwarzającymi
bulwy)krewniakami,zostałzaklasyfko-
wanydorodzajuSolanum,sekcjaPe-
tota.Podstawowaliczbachromosomo-
wanziemniakajestrówna12,awśród
dzikichgatunkówiuprawnychform
ziemniakawystępująformydiploidalne
(2n=2x=24),triploidalne(2n=3x=
36),tetraploidalne(2n=4x=48),pen-
taploidalne(2n=5x=60)orazgatunki
heksaploidalne(2n=6x=72)(deHaan
iRodriguez,2016).Dzikiegatunkioraz
formyuprawneziemniakaoróżnych
poziomachploidalności,auto-iallopo-
liploidalnychczęstozajmowaływspólne
Ziemniak
Hodowla,agrotechnika,przechowywanieiprzetwórstwoziemniaków
