Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.LITERATURAFANTASTYCZNAIJEJGATUNKI
12
1.2.Fantastykaarealizm
Zdającsobiesprawę,żeprzyanalizieświataprzedstawionego
dziełaliterackiegonależyuwzględnićjegoautonomiczność,awięc
porównywaniefikcjidoempiriijestmetodologiczniebłędne,niektó-
rzybadaczeoparliswedefinicjefantastykinanastępującymzałoże-
niu:fantastykajestpewnąkonwencjąbądźtechnikąliteracką,toteż
należyjąprzeciwstawićniedoświadczeniuempirycznemu,ainnym
konwencjomitechnikomliterackim.Zatemliteraturęmożnapodzie-
lićnaprzynajmniejdwiegrupy–ipodziałtenuwzględniatematykę
utworu:literaturęrealistycznąifantastyczną.Fantastycznewdziele
będziewięcto,conierealistyczne.
KoncepcjętęrozwijamiedzyinnymiWitoldOstrowski14.Wmyśl
tegoujęciatwórcakonstruujeświatprzedstawionyzelementów
zaczerpniętychzrzeczywistości,aledokonujeprzytymselekcjima-
teriału,któradecydujeocharakterzedzieła.Jeśliwybierato,cotypo-
we,normalne–atwórca,jakiczytelnik,posiadapewnepojęcienor-
malnościopartenaobserwacjistałychstosunkówmiędzyelementa-
mirzeczywistościempirycznej–wówczaspowstajeliteratura
realistyczna.Jeśliwybieraelementyniezwykłe,indywidualne,niety-
powe–owocujetostylemromantycznym,aprzywiększymnatęże-
niunietypowości–karykaturąbądźfarsą.Natomiastkompozycjafan-
tastycznacechujesiętakimprzetworzeniemelementówświatarze-
czywistego,żeświatprzedstawionyjestkompletnieodmiennyod
realnego.Innymisłowyzautwórfantastycznynależyuznaćkażde
dzieło,wktórympojawieniesięchoćbynawetjednegoelementu
fantastycznegozmieniaświatfikcjiwukładfantastyczny.
PodobnierozumujeRyszardHandke:fantastykato„wykraczanie
pozanaśladowczeaspiracjefikcjiwerystycznej”15.
Ujęcietakiemajednaktrzyzasadniczewadymetodologiczne.Po
pierwszeprzynależnośćutworudofantastykiwydajesięzależećod
stosunkuautoradodzieła.Poglądytakiebyłyrzeczywiścieformuło-
wane.NaprzykładStefanGrabiński(twórcaprozyfantastycznej,
14W
.Ostrowski,op.cit.
15R.Handke,Polskaprozafantastyczno-naukowa.Problemypoetyki,ZakładNa-
rodowyim.Ossolińskich,WydawnictwoPAN,Wrocław1969,s.6.
