Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.PoSługiwanieSięjęzykiemacharakTerPoznania
Następniezajmęsięzagadnieniem,któremupoświęconoznacz-
niemniejmiejscawrozważaniachteoretycznychimniejwysiłkuba-
dawczegoniżproblemowikorelacjiróżnicpoznawczychzróżnicami
wstrukturzejęzyka,mimożewydajesięrównieistotnedlateoriikul-
turowegowpływunapoznaniepoprzezjęzyk:wjakisposóbiwja-
kimstopniuzmiennekulturowemogąkształtowaćwzorcejęzykowe?
Inaczejmówiąc,jeżelirzeczywiściejęzykizawierająstruktury,które
oddziałująwkulturowospecyficznysposóbnainneprocesypoznaw-
cze,tojakajestgenezatychstrukturijakiemechanizmyichpowsta-
wania?Wpodsumowaniurozdziałuprzedstawiękrótko,wjakisposób
nowenurtywpsychologiipoznawczej,poznaniaucieleśnionegoiroz-
proszonego,przyczyniająsiędoradykalnejzmianykonceptualizacji
elementówinaturyrelacjijęzyk-kultura-poznanie,acozatymidzie,
dowyznaczanianowychtrendówbadawczych.
1.1.posługiwaniesięjęzykiemacharakterpoznania
Czyposługiwaniesięprzezczłowiekasystememsymbolicznym,
jakimjestjęzyk,przekształcacharakterpoznaniawspecyficzny
sposóbiczytowłaśniejęzykjestwgłównejmierzeodpowiedzialny
zaróżnice,jakiewystępująmiędzymyśleniemczłowiekaiinnych
zwierząt?Odpowiedźnatopytanienagrunciepsychologiipoznaw-
czejzależyodkonceptualizacjiwzajemnychrelacjimiędzydwoma
podsystemami:językowymipojęciowym.Możnasobiewyobrazić
kontinuumpozycjiteoretycznych-odcałkowitejniezależnościjęzy-
ka,jakomodułu,odinnychzdolnościpoznawczych(pozycjabliska
generatywistycznymteoriomjęzyka,traktującymjęzykjakoddziel-
nynorgan”,któregorozwójiużywanierządzisięwłasnymiregułami
(Chomsky,1980;Pinker,1994;zob.teżKurcz,2005),pocałkowitą
tożsamośćjęzykaimyślenia,gdziejęzykwpełniokreślastruktu-
itreśćprocesówmyślowych.Tadrugaskrajność,nazywana-
zykowymdeterminizmem,często(błędnie)identyfikowanazteorią
względnościjęzykowej,obecniewystępujewpsychologiipoznaw-
czejraczejjakostrawman(czylitendencyjniezniekształconawersja
zasadywzględnościjęzykowejwceluułatwieniaatakunanią)-niż
rzeczywiścieprzyjmowanapozycjateoretyczna,choćnadalnieliczni
15