Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
przedopresjąszlachtynaŚląskczydoPrusZachodnich.LudzieZachoduchętnie
porównywalipolskichirosyjskichchłopówdoMurzynówczyIndian.Wykorzysty-
wanoteżantyczneporównaniaTacytadobarbarzyńskichScytów.Wskazywano
również,żechłopitraktowanisąjakzwierzęta–psylubkonieihandlujesięnimi
podobniejakzwierzętami.PodróżnikAngielskiWilliamRichardsonopisywałRo-
sjankęzMoskwy,któramiaławybatożyćnaśmierć70swoichpoddanychlubinną,
którauczyłaswoichpoddanychczytać,abyzabawialijągłośnąlekturąprzedsnem.
Sentymentalneopisynieszczęśćwłościanpolskichsłużyłydamomangielskimdo
wzruszaniasięnadichlosem,podobniejaklekturaChatywujaTomaronieniułez
nadlosemAfroamerykanów44.BernhardStruckwskazuje,żetenradykalnyczarno-
białypodziałEuropynieodpowiadałdokońcarzeczywistości.Porównałniemieckie
opisypodróżniczeFrancjiiPolskizlat1750-1850iokazałosię,żeprzepaśćcywili-
zacyjnawwielukwestiachbyłazaskakująconiewielkaalboniebyłojejwcale45.
JakstwierdzaAdamLeszczyński:„PrzedwojennaRzeczpospolitabyłarze-
czywiściekrajembardzobiednym.Polscyhistorycypisząotymwbardziejłagodny
sposóbniżzachodni,którzysystematyczniezestawiająPolskęztakimikrajamijak
Rumunia,Portugalia,Grecja,anawetTurcjaczyAlbania”46.Niebezpodstaw,
w1934r.jedensamochódwPolsceprzypadałna1245osób,awAlbaniina1200.
Życiechłopówbyłokrótkie–w1938r.wynosiłośrednio47lat,ponaddziesięćlat
mniejniżnaZachodzie.Wewszystkichdziedzinachmającychzwiązekzjakością
życiaPolskamiędzywojennapozostawaładalekowtylezaZachodem.Ciąglejesz-
czeproblememnawsibyłgłód,któryjakoproblemmasowyzostałpoIIwojnie
zasadniczowyeliminowany.SpożyciewrodzinachchłopskichirobotniczychPolski
lat30.znajdującychsięponiżejprzeciętnejwynosiłośrednio1660kcal,przynormie
4000kcaldlapracującychfizycznie47.JakzauważaJakubMajmurek,potoczna
ipublicystycznawiedzaozacofaniuPolskijakowynikuistnieniaPRL-ujest
wznacznymstopniunieprawdziwa–pamiętnabyłachoćbywypowiedźJana
KrzysztofaBieleckiego,żeIIRPprzypominałaszwajcarskizegarek,aIIwojna
światowabyłamniejgroźnawskutkachdlaPolskiniżczasyPRL-u.Wrzeczywisto-
ścinaniedomaganiaskładasięnietylkowielowiekoweuzależnienieodobcych
mocarstw,aleteżogromnezniszczeniawojenne(wspominanewinnymmiejscu)48.
Konsekwencjazapóźnieńobejmowałateżdawnąfeudalnąmentalnośćdzie-
lącąludzinalepszychSarmatów–szlachtęigorszychchamów–chłopów.Szlachta
miaławalczyć,byćdzielnaidumna,chłopipracowaćibyćpokorni.Szlachtawy-
44LarryWolff,InventingEasternEurope:TheMapofCivilizationontheMindoftheEn-
lightenment,Stanford,1996,s.80-88.
45BernhardStruck,NieZachód,nieWschód.FrancjaiPolskawoczachniemieckichpodróż-
nychwlatach1750-1850,Warszawa2012.
46AdamLeszczyński,Skokwnowoczesność.Politykawzrostuwkrajachperyferyjnych1943-
1980,Warszawa2013,s.285-288,310.
47HartmutKaelble,SpołecznahistoriaEuropy.Odroku1945dowspółczesności,Warszawa
2010,s.82-83;TomaszCiborowski,GrzegorzKonat,MiędzyIIiIIIRP.GospodarkaPolski
Ludowej,(w:)PRLbezuprzedzeń,(red.)J.Majmurek,P.Szumlewicz,Warszawa2010,s.21.
48JakubMajmurek,PRL,jakoprojektmodernizacjiperyferyjnej,(w:)PRLbezuprzedzeń,
s.73,
20
