Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Własnośćgospodarcza—podziałyirodzaje
41
Spółdzielnie,choćformalnieniezależneodpaństwa,podlegałyregułomtypowym
dla,,czystego’’sektorapaństwowego—kluczowestanowiskakierowniczebyły
obsadzanewramachnomenklaturypartyjnej,istniałoprzymusowegrupowanie
spółdzielniwzwiązkikontrolowaneprzezpaństwo,spółdzielnieobligatoryjnie
realizowałyzadaniawynikającezplanówspołeczno-gospodarczych,byłyobjęte
planowymzaopatrzeniemwsurowceimateriały,cowprzypadkugospodarkinie-
doborówbyłokwestiąniebagatelną.
WramachustrojusocjalistycznegowPolsce,wwarunkachdominującejformy
własnościkolektywnej,istniaływięcdwapodstawowetypywłasnościuspołecz-
nionej,którezresztądośćistotniezmieniałysięwczasie:własnośćpaństwowaoraz
własnośćspółdzielcza.Zkoleiwramachwłasnościprywatnej(zwanejwówczasnie-
uspołecznioną)wostatnimokresieistnieniagospodarkisocjalistycznejmożna
byłowyodrębnićtrzypodstawowetypy:indywidualnąwłasnośćgospodarczą(rze-
miosło,prywatnyhandel,transportitp.),przedsiębiorstwapolonijno-zagraniczne
(wformieprawnejspółekzo.o.)oraztzw.spółkinomenklaturowe(równieżzwykle
wpostacispółekzo.o.)
40
.
Wnowymsystemiegospodarczymdominującastałasięformawłasności
prywatnej(formalnierzeczbiorąc,przewagaliczbowawłasnościprywatnejnad
państwową,mierzonazatrudnieniem,pojawiłasięok.1994r.),natomiastzakres
własnościpaństwowej(lubpublicznej)zmniejszałsięsukcesywnie,odok.75%na
początkutransformacjidook.15%23latapóźniej.Wtymokresiewłasnośćza-
równoprywatna,jakipaństwowaprzejawiasięwróżnych—mniejlubbardziej
charakterystycznych—typachwłasności,wyodrębnianychnapodstawieróżnych
kryteriówklasyfikacyjnych.Niektóreznichsąstandardowe,tzn.występująwszę-
dziewewspółczesnych,rozwiniętychgospodarkachrynkowychkapitalistycznych.
Innezkoleimającharakterspecyficzny,związanyzprocesamiprzechodzeniaod
socjalizmudokapitalizmulubwynikającyzpewnychszczególnychuwarunkowań
przebiegutransformacjiwPolsce.
Wramachkolektywnej(socjalistycznej)formywłasnościmożnawyróżnić
kilkadośćodrębnychtypówwłasności,takichjak:
1)własnośćgrupowa(spółdzielcza),kiedydecyzjesąprzypisanewrównej
mierzewszystkimczłonkomtejzbiorowości—jednaosobatojedengłos,
wprzeciwieństwiedospółekkapitałowych,gdziegłosujesięwielkością
udziałów,aprawawłasnościwykonująosobywskazaneprzeztęzbiorowość,
2)własnośćpaństwowa,kiedyryzykogospodarczejestprzypisaneSkarbowi
Państwa,awięccałemuspołeczeństwu,aprawawłasnościwykonująprzed-
stawicielewładzy(biurokracji)państwowejlubosobyprzeznichwskazane,
3)własnośćkomunalna,kiedyryzykogospodarczejestprzypisanebudżetowi
gminy(miasta),więcfaktyczniezbiorowościlokalnej,aprawawłasności
wykonująprzedstawicielewładzysamorządowejlubosobyprzeznich
wskazane.
40
Więcejnatentematzob.rozdz.2.
