Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
I.PROLOGZPORTRETEMSYLWETOWYMWTLE
zwieńczeniedługiegoprocesukulturowejemancypacjiniemieckości,któ-
regopolitycznymdopełnieniembyłoutworzenieniemieckiegopaństwa
narodowegowdrugiejpołowieXIXwieku.Należyjednakpamiętać,
żeWeimarGoethegototakże,amożenawetprzedewszystkimkulturo-
wywytwórstarejRzeszy,któranakrótkoprzedostatecznymupadkiem
w1806rokuwydałaowoc,którymdodziśżywiiszczycisiętradycjanie
-
miecka.Rozwójtenmożnaporównać–abstrahującoczywiścieodtreści
ideowych,estetycznychicałegokontekstupaństwowo-politycznego–do
artystycznegoiintelektualnegorozkwituWiednianaprzełomieXIXiXX
wieku,gdzienakrótkoprzedupadkiemmonarchiiaustrowęgierskiej
(1918)wykształciłsięniezwyklekulturotwórczyklimatipowstaływyjąt-
kowedokonaniaHofmannsthala,FreudaiKlimta.Modernizmwiedeński
jestdziśnietylkojednymznajważniejszychmiejscaustriackiejpamięci
kulturowej,aletakżeuniwersalnymdziedzictwemtradycjieuropejskiej.
MówiącozwiązkuGoethegozCharlottąvonStein,należyzacząćod
stwierdzenia,żenapoczątkubyłobraz.Otóżzanimdoszłodopierw-
szegospotkaniafrankfurckiegogeniuszazżonąnadwornegokoniuszego
zWeimaru,obojezobaczyliswojeportrety.DlaGoethegomusiałoto
miećszczególneznaczenie.Jegojęzykowafantazja,jakzauważyłjużWil-
helmDilthey,bardzomocnożywiłasięwidzialnymbogactwemświata
zewnętrznego18.WobydwuwypadkachstałosiętozasprawąJohanna
GeorgaZimmermanna,pochodzącegozeSzwajcariilekarza,znanejwów-
czasosobistościniemieckiegożyciaintelektualnegoitowarzyskiego.Od
1768rokuZimmermannpełniłobowiązkiprzybocznegolekarzaelektora
Hanoweru,będącegojednocześniekrólemWielkiejBrytanii.Przyniosło
toSzwajcarowinietylkorozgłos,aleumożliwiałotakżekontaktyzprzed-
stawicielamidworskichelit.Kiedyw1786rokuumierałkrólpruski
FryderykII,zwróconosiępopomocwłaśniedoZimmermanna,który
wprawdzieżyciakrólowinieuratował,alewykorzystałtojakookazjędo
autopromocji,piszącdwalatapóźniejgłośnąrozprawępt.ÜberFriedrich
denGroßenundmeineUnterredungenmitihm.Medykzintelektualnymi
ipisarskimiambicjamimiałjużwwtedywswoimdorobkudużowięcej
publikacji,m.in.biografięAlbrechtavonHallera(1755)czyteżintere-
sującąbroszurępoświęconądyskutowanejwówczaswNiemczechkwestii
18Por.W.Dilthey,DasErlebnisunddieDichtung.Lessing.Goethe.Novalis.
Hölderlin,Leipzig1988,s.159–160.
