Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12◆Wstęp
Powodem,dlaktóregonieznajdziemyuTocqueville)aspójnego
opisureligii,jestrównieżjegoskomplikowanystosunekdoniej.Nie
jestonaniorędownikiemdominacjiKościołakatolickiegowdemo-
kratycznymukładzie,anizwolennikiempełnejindywidualizacjido-
świadczeniareligijnego.Matrudnośćzokreśleniemwłasnegostosun-
kudowiaryprzodków,mateżkłopotzprzełożeniemdoświadczenia
religiiwAmerycenarealiaznadSekwany.Pozostajezatodlaniegoja-
sne,żedoświadczeniereligijnejestrównieważne,coosobliwe.Toc-
quevilleniezamierzanikomunarzucać,jaklubwcomawierzyć.
BadanieznaczeniareligiidlademokracjiuTocqueville)awiążesię
więczprześledzeniemróżnychwątków,któreniekonieczniemożna
zesobąpowiązać.Taczynnośćmajednaksens,jeżelizacelstawiamy
sobierozpoznanieznaczeniareligii,anietylkojejfunkcjiczyustano-
wieniajejegzystencjalnejnieodzowności.Francuskimyślicielanalizu-
jereligięnaróżnesposobywróżnychczęściachswoichprac:razfunk-
cjonalnie,kiedyindziejwsposóbprawiesubstancjalny.Gdzieindziej
jeszczestanowionanarzędzierefleksjinadzachodzącymizmianami
społecznymi.
Tawielowątkowośćtematuświadczyotrudnościach,zjakimi
przyszłosięzmierzyćTocqueville)owiwotaczającejgorzeczywisto-
ści.Takakonkluzjanabierawagi,gdyuwzględnimy,żesątotakżena-
szetrudności.
WrozprawieopieramsięgłównienamateriałachTocquevil-
le)aoraznaklasykachmyśliliberalnej,aleuwzględniamteżinnenur-
tyczymyślicieli,zktórychideiczerpałFrancuz.Tenurtytoprzede
wszystkimromantyzm,konserwatyzmijansenizm,wśródmyślicieli
należywskazaćBlaise)aPascala,Monteskiusza,JosephadeMaistre)a,
FrançoisRenédeChateaubriandaiJeanaJacques)aRousseau.Szcze-
gólnieważnyjesttutenostatni.TozapomocąmyśliRousseaugodzę
różneujęciareligiiuTocqueville)a.
swoimkolegom.Zidei,którymnadająoniformęteoretyczną,płynąnastępnie
poszczególnefakty,napodstawiektórychdziałająpolitycy.Takieuogólnienia
iabstrakcje,którymbrakujeposzanowaniadlawolności,sąwprowadzanewży-
ciezapomocąmasowychnamiętności,prowadzącnieuchronniedoróżnych
formndespotyzmudemokratycznego”
.Tocquevillesrogooceaniatakichteore-
tykówisamniezamierzabyćjednymznich.
