Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp19
stwaidotakiejkonkluzjidochodziPierreManent17.Jestonauzasad-
nionawkontekścieanalizyAmeryki,leczmoimcelemjestpogodze-
nietegofaktuzlicznymi,arcyważnymiistylistyczniemistrzowskimi
przykładamibadaniaprzezTocqueville)areligijnejduszyczłowie-
ka.Tefragmenty,któreodczytujęzapomocąPascala,domagająsię
uwzględnienia,ponieważtematykąreligijnąuTocqueville)azajmuję
sięwszerszymzakresieniżManent.
ObrazhomoreligiosusTocquevillemalujenapodstawieautoana-
lizy,zabiegu,któryczęstoopisujewprywatnychkorespondencjach.
Wrozdzialeszóstymbędędowodził,żetenparadygmatmożnapogo-
dzićzutylitarnymujęciemreligiizapomocąmyśliteologicznejJeana
Jacques)aRousseau.OdniesieniedoostatniegorozdziałuUmowyspo-
łecznejjestważne,leczkluczemokazujesięwyznaniewiarywikarego
sabaudzkiego,któreRousseauumieszczawEmilu,czyliowychowa-
niu18.ChodzibowiemoopisanyprzezRousseauteizm,którypozwa-
lanapogodzeniereligiiobywatelskiejireligiiserca.Dziejesiętakza
pomocąrozróżnienia,jakieczyniRousseau-teista,nareligięnatural-
ną,danąbezobjawienia,ireligiepozytywne,którychdogmatymogą
byćużytecznespołecznie,podwarunkiemżeoneuzgodnionezpa-
nującymukłademspołecznym.
Hipokryzjaczłowiekademokratycznego,polemika
zGobineauiproblemzwiarą
WrozdzialesiódmymskupiamsięnaprywatnejkorespondencjiToc-
queville)a.Analizujęrozłożonąnadekadydyskusję,którąTocqueville
prowadziłzeswoimwieloletnimsekretarzemiautoremEssaisurl’iné-
galitédesraceshumaines,ArthuremdeGobineauoproblemachchrze-
ścijaństwa,demokracjiiwolności.Tocquevillestawiachrześcijaństwo
idemokracjęnajednejbarykadzie,ichwrogiemjestdeterminizm.
Zarazempokazuję,żehipokryzja,którąmyślicielzarzucaswoje-
musekretarzowi,jestostatecznienieuniknionąkondycjąkażdegote-
isty.Licznei,wydawałobysię,sprzecznedeklaracjedotyczącewiary
lubjejbrakuwkorespondencjiTocqueville)aznajdująuzasadnienie
17
P.Manent,Tocquevilleetlanaturedeladémocratie.
18
J.J.Rousseau,Emile,orOnEducation,transl.A.Bloom,BasicBooks,Chicago
1979.