Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Upamiętnianiejakoformapraktykikulturowej
19
będąsięstaraliudokumentowaćci,którzyprzyjdąponas.Dzisiajwszystkie
rodzajeupamiętnieńmająbowiempostaćdigitalną.
WdrugiejdekadzieXXIstulecianagromadzonapamięćkulturowaprzyra-
stajużwsposóbwykładniczydziękirewolucjitechnologicznejimożliwościom
nowychmediów.Internetztegopunktuwidzeniatonajwiększe,rozrastające
sięzkażdąsekundą,digitalnemega-archiwumkulturyozasięguglobalnym.
Jegozbiorymająjednakparadoksalnąnaturę–imwięcejmultimedialnychda-
nychjestpotencjalniedostępnych,tymwiększeniebezpieczeństwokulturowej
amnezji.Dziejesiętakztegoprostegopowodu:informacjaiwiedza,zgroma-
dzonaizawszedostępnadlapotencjalnychużytkowników,jestledwiewiedzą
„martwą”
,gdyżjestwstanie„ożyć”tylkowmomencie,kiedymożeposłużyć
jakofunkcjapamięci,atowymagawcześniejszejdecyzji–cowartowłaściwie
pamiętać,cowybraćzoceanumożliwości,jakprzefiltrowaćrzeczyowalorze
fundacyjnymodtzw.„bieżączki”informacyjnej.Jestbowiemfaktem,żekul-
turaglobalnychmediów,nazywanametakulturąnowości,odgrywanajistot-
niejsząrolęzarównojakoekspresja,jakisiłanapędowadzisiejszego„boomu
pamięciowego”
.Filmyfabularnesymulującedokument,zdjęciazepoki,kinowe
rekonstrukcjewojen,kolejneodwołaniadostarożytnychmitów,dokumenty
telewizyjne,wywiadyzeświadkamiepoki,literatura(np.dotyczącaHolokau-
stu),gry,komiksyiinnepostacimedialnychewokacjiquasi-historycznych,to
typoweprzykładywzajemnegokanibalizmumediówi„przemysłupamięci”
.
Wtensposóbhistoriapamięcinieodłączniewiążesięzhistoriąmediówiten
nurtbadańnadpamięciąmadzisiajwielkiepowodzenie8.
Dominacjaelektroniczniezapośredniczonejpamięcikulturowej,połączo-
nazmetonimiczniepojmowanymi„miejscamipamięci”
,mozolnietworzony-
miprzezoficjalnedyskursypaństwowo-narodowe,niedokonujesięwspo-
łecznejpróżni,alewsytuacjipowszechnieorzekanegokryzysutożsamości,
tradycjiilinearnejnarracjioprzeszłości.
Powtarzasięzuporemiprzykażdejokazji,żetożsamośćdlacorazwięk-
szejliczbyludzidzisiajżyjącychprzestałabyćpewnikiem,astajesięproble-
mem,swoistym„zadaniem”
,zjakimprzychodzisięnammierzyćkażdegodnia
wzmieniającychsiędekoracjachświatawartości.Innymisłowy–tożsamość
jestproblememztegopowodu,żesłabnątzw.tożsamościprzenikające,awich
miejscetożsamość„nasyca”sięelementamidowolnieskładanymiwpewien
zbiórkolektywny,któregostruktura(jakwklasycznymzbiorzelogicznym)
jestwprawdzieustalona,alemożnawjejramach„podmieniać”jegoskładniki,
jakożemająonecharakterprzechodni.Wkilkuinnychpracachnazwałem
tegotypufenomenbudowaniawłasnegoJatożsamościątypuinsert9.Takie
przeobrażeniaprowadzićmają–wedługsporegogronabadaczy–dode-
strukcjizdolnościnarracyjnychczłowiekaufundowanychnakulturzedruku,
przenikającejrolitradycjiistałościidentyfikacji.Doniedawnaniezbywalnym
pewnikiemwiedzysocjologicznejbyłoprzekonanie,żekażdafunkcjapełnio-
8
Zob.A.Erll,MemoryinCulture,NewYork2011.
9
W.J.Burszta,Tożsamośćnarracyjnawdobieekranu,[w:]Narracjaitożsamość(I).Narra-
cjewkulturze,red.W.Bolecki,R.Nycz,Warszawa2004,s.26–37.
