Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
WojciechJózefBurszta
Częśćrekonstruktorówpragniesiępoprostuzabawić,częśćprzekonujesiebieiin-
nychorealnościtego,coprzeszłe;jeszczeinnagrupauwydatniaodkrywczezna-
czeniehistorii,niektórzyfascynująsiętym,czegonieznajdąwewspółczesności.
Żywiaktorzypowtarzająto,coprawdopodobniezdarzyłosięwprzeszłości,często
wobrębiereplikartefaktów18.
Wtensposóbwjednymmiejscuspotykająsię„kopiematerialne”i„kopie
ludzkie”
.Spektrumdziałańrekonstrukcyjnychjestoczywiścieszerokieicią-
gleulegarozciągnięciunakolejnesferymaterialnei„zdarzeniowe”
,awSta-
nachZjednoczonychrekonstrukcjesąwarunkiemsinequanonpopularnego
uczestnictwawhistorii.Ówzwrotkuprzeszłościsłużyczęstocelomnacjona-
listycznym,takżewówczas,kiedyprzedmiotemrekonstrukcjijestcodzienne
życiezprzeszłości(sugerujesięwówczasnp.narodowepochodzeniekonkret-
nychpotraw,profesjiizainteresowań).
Zasadniczaróżnicamiędzyodtworzeniem(re-enactment)aperformatyw-
nymzdarzeniemzprzeszłości(enactment),któradotyczywrównymstopniu
aktorówipubliczności,poleganatym,żepodobniejakhistorycy,znająoni
(przynajmniejpotencjalnieorazpoprzezsamfakt,żeżyjądzisiaj)przyszłe
konsekwencjepokazywanychzdarzeń.Stądrekonstrukcjetoswoistyopaten-
towanyanachronizm.Świadomośćtegofaktuwcalenieprzeszkadzaniektó-
rymzuczestnikówtakzaangażowaćsięwminionezdarzenia,żemająpoczu-
cie,iżprzenosząsięwczasie.Itutajwracamydokwestiitożsamościowych.
Jednymzelementówwspomnianegowcześniejzbiorukolektywnegotoż-
samościwłączającejprzeszłośćjakoistotneźródłonasyceniapodmiotowego
Ja,wydajesięnostalgicznaewokacjaminionegoświata,poczucieutratystanu
świata,doktóregoniemajużpowrotu,aktóregobrakdoskwierawstanie
światatuiteraz.JaktrafniepiszeMarekZaleski,nostalgicznośćniejestcechą
przedmiotu,alerodzajemogląduświata.Mówiąconostalgii,mówimyosto-
sunkudoprzeszłościidozanurzonychwniejprzedmiotów–mówimytedy
oczyjejśpercepcji.Nostalgiatopostrzeganieprzeszłościprzezpryzmat–za-
wszeniedoskonałejiułomnej–teraźniejszości,swoistybólzwiązanyzutratą
tejpierwszej.Idalej:
Przeszłośćbowiemoferujenamprzyjemnościifrukta,jakichniemożedostarczyć
teraźniejszość.Jestrzecządaremnąszukaćwnaszymrealnymświecieobrazów
drogiejnamprzeszłości:„zawszeimbędziebrakowałoczaru,któregoużyczasama
pamięć”–powiadanarratorProusta.[ś]Zkoleinaszapamięćpoddanawładzy,
jakąsprawujenadniąteraźniejszość,jestzawszeuboższaodprzeszłościdanejin-
tuicyjniewnieprzekładalnychnaobrazypomyśleniachoniej19.
Literaturoznawczeifenomenologicznerozważanianadnostalgiąsugerują,
żenostalgicyznajdująupodobaniewfakcie,iżtęsknotazaprzeszłościążywi
sięniedoskonałościąswegoprzedstawienia,żenostalgicznyoglądprzesuwa
18
Tamże,s.295.
19
M.Zaleski,Formypamięci.Oprzedstawianiuprzeszłościwpolskiejliteraturzewspółcze-
snej,Warszawa1996,s.13.
