Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MałgorzataFabiszaka,AnnaWeronikaBrzezińskab,MarcinOwsińskic
aWydziałAnglistyki,Uniwersytetim.AdamaMickiewiczawPoznaniu
bInstytutEtnologiiiAntropologiiKulturowej,Uniwersytetim.AdamaMickiewiczawPoznaniu
cMuzeumStutthof,Sztutowo
Znaki(nie)pamięci.TeoriaipraktykaupamiętnieniawPolsce
FriedrichNietzsche,XIX-wiecznyfilozofzapamiętanyprzedewszystkim
przezswójideologicznywpływnadramatycznedziejekonfliktówtoczonych
wXXwieku,natemathistorii,pamięciiniepamięciwypowiedziałsięwdwóch
esejach:VomNutzenundNachteilderHistoriefürdasLeben(1874)orazZur
GenealogiederMoral(1887)1.Prezentująonedosyćodmiennepunktywidze-
nia.Pierwszy,wcześniejszy,pełenjestubolewanianadniszczącąroląpamięci
wżyciuspołecznym.Przeciwstawiahistorięantykwarycznąhistoriimonu-
mentalnej.Tapierwszapoleganagromadzeniuzapisówprzezhistoryków,
dlaktórychgromadzenieinformacjioprzeszłościjestcelemsamymwsobie.
Nadmiarzgromadzonychjałowychfaktówpowodujeparaliżchęcidodzia-
łania.Historiamonumentalnazaś–zdolnadoporwaniawyobraźni–często
jestźródłemmylącychanalogii,tworzymityprzeszłości,któremogąstymulo-
waćrozwójnacjonalizmuiksenofobii.Obieteformypamiętaniaoprzeszłości
mogąbyćszkodliwespołecznie.Ważnejestzatem,abyzachowaćrównowagę
międzygloryfikowaniemprzeszłościcharakterystycznymdlahistoriimonu-
mentalnej,ajejwyjałowieniemcechującymhistorięantykwaryczną.Jedynie
krytycznepodejściedohistorii,którepozwalaocenićniesprawiedliwośćza-
stanegoporządkuspołecznegoinierównościspołecznych,umożliwiarozwój
społeczeństw.Równocześnieniemożnasięoddaćahistoryczności–zapo-
mniećoprzeszłości–ponieważto,kimjesteśmy,toskutekdziałańpoprzed-
nichpokoleń–ichosiągnięć,błędówanawetzbrodni.
1
F.Nietzsche,VomNutzenundNachteilderHistoriefürdasLeben,[w:]WerkeindreiBän-
den(1874),t.1,München1954,s.209–287;tenże,ZurGenealogiederMoral(1887),ed.
G.ColliiMazzinoMontinari,München2002.
