Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zamiastwprowadzenia
Obiadbyłbardzosmaczny.Innasprawa,żepocałymdniuwarchiwum
uwagępoświęcamakuratdeserowi.
zjadłbympewniewszystko,cotylkoniemawsobieposmakukurzu.Całą
–PanjestPolakiem?ZajmujesiępanNapoleonem?–pytajedenzmoichfran-
cuskichsąsiadówprzystole.
–Zgadzasię.
–Tobyłrzeźnik–stwierdzazgłębokimprzekonaniem,pochłaniającklopsiki.
–Alewiepan,żetosamotwierdziłaangielskapropaganda?
Mójrozmówcaodrazuwstajeiopuszczastołówkę.Pojakimśczasieuświa-
domionomi,żeFrancuzaniemogłembardziejurazić.
*
NadSekwanąopiniaocesarzuewoluowała(iwciążewoluuje)zależnieod
zmieniającejsięsytuacjimiędzynarodowejiwewnętrznej.Możnanawetokre-
ślićlata,wktórychlegendanapoleońskanabieraławyjątkowociemnychbarw,
atakżeczas,kiedyentuzjazmdladokonańNapoleonawybuchałznowąsiłą1.
Toczącasiędyskusja,niezależnieodpodłożapolitycznegoikonstruowanych
wizji,sprzyjałarozwojowibadańnadepoką(obydwiestronysięgałypoargu-
mentyźródłowe,choćnietylko).Dziśoboknajwiększych–Tularda,Sixa,Go-
dechotawjednymrzędziestawianyjestporucznikM.Tixier,ukrywającysię
podpseudonimemJeanMorvan2.Jegosztandarowedziełoszczególniedoce-
niająhistorycyzajmującysięmilitarnymiaspektamiepoki.
ŻołnierzaImperialnegomimowszystkoniedasięłatwozaszufladkować.
Zjednejstronypracapowstaławokresieentuzjastycznegopowrotudozainte-
resowaniaNapoleonem,zdrugiejbyłtoczasaferyDreyfusa,którapołożyłasię
cieniemnazaufaniuspołeczeństwafrancuskiegodoarmii.Wksiążcenieznaj-
dziemyzachwytudlapostacicesarza,takwyraźnegochoćbywpracachFrede-
rickaMassona.ObrazNapoleonawujęciuMorvanabliższyjestwizjiHippoly-
te)aTaine)a,którypokazałBonapartegojakosprytnegoKorsykanina,dążącego
docelubezwzględunaofiary.Trudnosiętemudziwić,biorącpoduwagę,że
1A.Zahorski,SpóroNapoleonaweFrancjiiwPolsce,Warszawa1974.
2J.Garnier,Postface,w:J.Morvan,Lesoldatimpérial,wyd.II,t.II,Paris1999,s.526.
